ความพึงพอใจต่อค่าทดแทนในการเวนคืนที่อยู่อาศัย : กรณีศึกษาโครงการระบบทางด่วนสายรามอินทรา-อาจณรงค์

Abstract

ศึกษาวิธีการเวนคืนและการคิดคำนวณค่าทดแทนที่อยู่อาศัย ซึ่งใช้ในโครงการระบบทางด่วนสายรามอินทรา-อาจณรงค์ เพื่อศึกษาปัญหาที่เกิดขึ้นเนื่องจากการเวนคืนที่อยู่อาศัย โดยศึกษาจากผู้เป็นเจ้าของที่ดิน เจ้าของบ้านเรือนที่ถูกเวนคืน ทั้งจากบุคคลที่ยอมรับเงินค่าทดแทนการเวนคืนโดยไม่มีข้อโต้แย้ง และจากผู้ที่มีกรณีพิพาท และเพื่อทราบถึงความพึงพอใจต่อค่าทดแทน ในการเวนคืนที่อยู่อาศัย ผลการศึกษาพบว่า ผู้ที่ถูกเวนคืนที่อยู่อาศัยส่วนใหญ่มีความเห็นว่า การจ่ายค่าทดแทนการเวนคืนต่ำกว่าความเป็นจริงมาก ทำให้ได้รับความเดือนร้อนเนื่องจากหาที่อยู่อาศัยใหม่ ในสภาพใกล้เคียงกับที่อยู่อาศัยเดิมได้ยาก ต้องเพิ่มเงินในการซื้อบ้านใหม่หรือมิเช่นนั้น ก็ซื้อบ้านใหม่มีจำนวนเนื้อที่ดินน้อยกว่าเดิม หรือเนื้อที่บ้านและที่ดินน้อยกว่าเดิม หรือคุณภาพของบ้านด้อยกว่าเดิม และไปอยู่ไกลกว่าเดิม ได้รับความสะดวกน้อยกว่าเดิม โดยส่วนใหญ่จะยังคงอยู่ในละแวกเดียวกับที่อยู่อาศัยเดิม เหตุผลที่เลือกบ้านในปัจจุบันเพราะว่าการคมนาคมสะดวก ราคาเหมาะสม ใกล้ญาติพี่น้อง และสภาพแวดล้อมดี การจ่ายเงินซื้อบ้านใหม่จ่ายเป็นเงินสดและกู้เงินธนาคาร จำนวนใกล้เคียงกัน (ร้อยละ 34.6 และ 30.2 ตามลำดับ) ก่อนการเวนคืนไม่ทราบกฎหมายเกี่ยวกับการเวนคืน แต่หลังจากถูกเวนคืนได้ทราบกฎหมายเกี่ยวกับการเวนคืนเพิ่มขึ้น การจ่ายค่าทดแทนการเวนคืนตามหลักเกณฑ์ และวิธีการประเมินราคาที่ดิน สิ่งปลูกสร้างและไม้ยืนต้นของการทางพิเศษฯ นั้น ผู้ที่ถูกเวนคืนที่อยู่อาศัยน่าจะได้รับค่าทดแทนที่เป็นธรรม แต่จะเห็นได้ว่าผู้ถูกเวนคืนคิดว่า ตนได้รับความเป็นธรรมเพียงส่วนน้อย (ร้อยละ 12.7) หากแต่คิดว่ารัฐเอาเปรียบโดยจ่ายค่าทดแทนน้อย (ร้อยละ 56.7) รัฐควรจ่ายให้สูงกว่าที่ได้รับร้อยละ 100 ถึงร้อยละ 27.4 อย่างไรก็ตามผู้ที่ถูกเวนคืนมีความพึงพอใจบ้านใหม่ร้อยละ 54.2 เพราะการคมนาคมสะดวก แบบบ้านดีกว่าเดิม และสภาพแวดล้อมดีกว่าเดิม ตามลำดับ แม้ว่าจะพอใจบ้านใหม่ แต่ก็คิดว่าลักษณะของบ้านใหม่ด้อยกว่าเดิมร้อยละ 49.4 ผู้ที่คิดว่าบ้านใหม่เหมือนเดิมมีเพียงเล็กน้อยเท่านั้น (ร้อยละ 11.0) ความต้องการความช่วยเหลือจากภาครัฐของผู้ที่ถูกเวนคืนคือ ต้องการค่าทดแทนการเวนคืนในราคาตลาดที่เป็นธรรม จ่ายค่าทดแทนให้เสร็จสิ้นโดยเร็วที่สุด และจัดหาที่ดินให้เลือกซื้อในราคาที่เป็นธรรม เป็นการทดแทนที่ดินที่ถูกเวนคืน