ความสำคัญของพระพุทธรูปในด้านสังคมและการเมืองสมัยรัตนโกสินทร์

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงแนวความคิด ความเชื่อ ตลอดจนศึกษาถึงความ สำคัญของพระพุทธรูปในด้านสังคมและการเมืองสมัยรัตนโกสินทร์ จากการศึกษาพระพุทธรูปในสมัยรัตนโกสินทร์พบว่า พระพุทธรูปซึ่งนับเป็นปูชนียวัตถุสำคัญทางพุทธศาสนา นอกจากจะมีความสำคัญในด้านศาสนาแล้ว พระพุทธรูปยังมีบทบาทที่สำคัญต่อสังคมและการเมืองในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์อย่างลึกซึ้ง ในด้านการเมือง การสร้างพระพุทธรูป การบูรณปฏิสังขรณ์ ตลอดจนการเชิญพระพุทธรูปสำคัญมารวบรวมไว้ในกรุงรัตนโกสินทร์ ในแง่หนึ่งอาจเป็นการแสดงให้เห็นว่า พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้ปกป้องคุ้มครอง ทำนุบำรุง หรือฟื้นฟูพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นหน้าที่ของพระองค์ในฐานะธรรมราชา แต่ในอีกแง่มุมหนึ่ง พระพุทธรูปก็เป็นสิ่งที่ช่วยส่งเสริมให้เห็นประจักษ์อย่างเป็นรูปธรรมว่าบ้านเมืองได้รับการปรับปรุงให้มีความมั่นคงเรียบร้อยในด้านต่าง ๆ พระพุทธศาสนาได้รับการเอาใจใส่ฟื้นฟูและกลับมีความเจริญรุ่งเรืองดังที่เคยเป็นมาในอดีต สิ่งเหล่านี้ล้วนสะท้อนถึงพระ-บุญญาธิการหรืออำนาจบารมีของพระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ในฐานะของพระราชาที่เหนือพระราชาทั้งปวงตามคติพระเจ้าจักรพรรดิราช ที่ทรงสามารถมีพระพุทธรูปสำคัญไว้ในครอบ- ครองได้เป็นจำนวนมาก ในด้านสังคม พระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์มีความสำคัญในฐานะเป็นภาพสะท้อนสังคม ไทยในแง่มุมต่าง ๆ ในแต่ละช่วงแห่งรัชสมัย ทั้งในด้านความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ ความเชื่อในพระ-พุทธรูปที่มีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของประชาชน ตลอดจนพบว่ามีการใช้พระพุทธรูปเพื่อแก้ไขปัญหาบางประการอีกด้วย