ที่พักอาศัยสำหรับผู้มาปฏิบัติธรรมในสถานปฏิบัติธรรม

Abstract

การศึกษาที่พักอาศัยสำหรับผู้มาปฏิบัติธรรมในสถานปฏิบัติธรรม มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบที่พักอาศัย สิ่งอำนวยความสะดวก และกิจกรรม ของสถานปฏิบัติธรรมที่พัฒนาขึ้นเป็นส่วนหนึ่งของวัดและไม่เป็นส่วนหนึ่งของวัด และเสนอแนะการบริหารจัดการทางการตลาดด้านการใช้สื่อ รวมทั้งแนวทางในการพัฒนาด้านที่พักอาศัยและสิ่งอำนวยความสะดวก เพื่อรองรับการพักอาศัยและกิจกรรมการปฏิบัติธรรมสำหรับผู้มาปฏิบัติธรรมในสถานปฏิบัติธรรม โดยมีสมมติฐานว่า การพัฒนาที่พักอาศัยและสิ่งอำนวยความสะดวกของสถานปฏิบัติธรรมเป็นสิ่งจำเป็นต่อกลุ่มเป้าหมายที่เป็นฆราวาสในการมาปฏิบัติธรรม และการใช้สื่อทางการตลาดเพื่อการให้ข้อมูลและจูงใจเป็นสิ่งสำคัญ กระบวนการวิจัยได้มีการกำหนดเลือกพื้นที่ศึกษาจำนวน 3 แห่งเป็นกรณีศึกษา คือ วัดพระธรรมกาย พุทธสถานสันติอโศก และวัดภัททันตะอาสภาราม โดยมุ่งเน้นตัวอย่างสถานปฏิบัติธรรมที่มีความต่างในด้านกระบวนการปฏิบัติธรรมและลักษณะสถานที่ของสถานปฏิบัติธรรม แต่ยึดถือหลักการปฏิบัติธรรมตามแนวทางของพระพุทธศาสนาเป็นสำคัญ การศึกษามุ่งเน้นเฉพาะกลุ่มฆราวาสที่มาปฏิบัติธรรมเท่านั้น โดยมีการศึกษาเกี่ยวกับหลักการและแนวความคิดที่เกี่ยวเนื่องกับการปฏิบัติธรรมทางพระพุทธศาสนา หลักการตลาดด้านผลิตภัณฑ์ (Product) การส่งเสริมการตลาด (Promotion) อุปสงค์และอุปทาน (Demand and Supply) การตลาดเพื่อสังคม (Social Marketing) และทฤษฎีของมาสโลว์ (Maslow’s Theory of Motivation) ที่เกี่ยวกับความต้องการของมนุษย์ และการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งข้อมูลทุติยภูมิและข้อมูลปฐมภูมิ โดยเฉพาะการสำรวจ การสังเกต สัมภาษณ์ และการเข้าร่วมกิจกรรมในสถานปฏิบัติธรรมทั้ง 3 แห่ง ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนาผลิตภัณฑ์ในด้านของที่พักอาศัย สิ่งอำนวยความสะดวก และกิจกรรม ของสถานปฏิบัติธรรมแต่ละแห่งที่เป็นกรณีศึกษา มีความแตกต่างกันด้านกระบวนการปฏิบัติธรรม กลุ่มผู้ปฏิบัติธรรมเป้าหมาย และลักษณะสถานที่ตั้งของสถานปฏิบัติธรรม แต่มีเป้าหมายของการปฏิบัติธรรมเดียวกันที่ต้องการพัฒนาผู้ปฏิบัติธรรมในด้านจิตใจและปัญญาเป็นสำคัญ เพื่อให้สามารถนำไปเป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้ปฏิบัติธรรมและเป็นประโยชน์ต่อสังคมส่วนรวม นอกจากนี้จากกรณีศึกษาทั้ง 3 แห่ง พบว่ามีการใช้วิธีการส่งเสริมการตลาดในการให้ข้อมูลข่าวสารและจูงใจผู้ปฏิบัติธรรม ด้วยวิธีการคล้ายคลึงกันตามหลักการโฆษณา การประชาสัมพันธ์ การให้บริการและการสร้างแรงจูงใจโดยบุคคล การกระตุ้นความต้องการ และการตลาดเจาะตรง แต่มีรายละเอียดของการใช้สื่อที่แตกต่างกันซึ่งขึ้นอยู่กับกระบวนการปฏิบัติธรรมและกลุ่มผู้ปฏิบัติธรรมเป้าหมาย สรุปได้ว่าการพัฒนาที่พักอาศัยและสิ่งอำนวยความสะดวกในสถานปฏิบัติธรรมต้องคำนึงถึง ประเภทบุคคล ลักษณะการดำรงชีวิตปกติประจำวัน และความต้องการหรือเป้าหมายการปฏิบัติธรรมของผู้ปฏิบัติธรรม รวมทั้งคำนึงถึงกิจกรรมที่สนับสนุนกระบวนการปฏิบัติธรรมอย่างเหมาะสม นอกจากนี้การใช้สื่อด้านการตลาดเพื่อให้ความรู้ความเข้าใจและจูงใจผู้ปฏิบัติธรรมยังเป็นเรื่องสำคัญ เนื่องจากกลุ่มฆราวาสที่มาปฏิบัติธรรมยังเป็นผู้ที่มีกิเลสอยู่ ต้องการเพิ่มพูนความรู้ด้านธรรมะ มุ่งเน้นการพัฒนาตนและลดละกิเลสให้เบาบางลงเพื่อนำไปสู่ความเป็นผู้มีปัญญาบริสุทธิ์ในท้ายที่สุด การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการส่งเสริมการตลาดของสถานปฏิบัติธรรมจึงเป็นแนวทางของการพัฒนาตามวัตถุประสงค์ดังกล่าวและเป็นการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์และที่พักอาศัยเพื่อการสร้างสรรค์สังคมที่ดี