ปรัชญาการอุดมศึกษาในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์สามประการ คือเพื่อประมวลปรัชญาการอุดมศึกษา ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ตามแก่นแท้และสาระที่ปรากฏ เพื่อจัดสารบบ ตามองค์ประกอบของสาขาวิชาปรัชญา และเพื่อน้อมนำไปใช้ในกระบวนการบริหารและจัดการอุดมศึกษา แบบการวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเอกสาร โดยใช้วิธีการประมวล อ่านสังเคราะห์ และจัดสารบบพระบรมราโชวาทของพระองค์ และวิธีการตรวจสอบผลการวิจัยโดยผู้ทรงคุณวุฒิ ผลการวิจัย พบหลักปรัชญาการอุดมศึกษา 9 ประเด็น ได้แก่ 1) พันธกิจมหาวิทยาลัย 2) การบริหารการอุดมศึกษา 3) เป้าหมายการอุดมศึกษา 4) นิสิตนักศึกษา ผู้เรียน และบัณฑิต 5) อาจารย์และผู้ให้การศึกษา 6) หลักสูตรอุดมศึกษา 7) การจัดการเรียนรู้ในระดับอุดมศึกษา 8) จรรยาบรรณวิชาการ และ 9) นโยบายสังคม สามารถจัดสารบบตามหลักปรัชญาการอุดมศึกษาได้ครบทั้ง 5 หลักปรัชญา ได้แก่ 1) ปรัชญาลัทธิจิตนิยม (Idealism) ว่าด้วยโลกของจิต ความคิด และมโนคติ 2) ปรัชญาลัทธิสัจนิยม (Realism) ว่าด้วยโลกของวัตถุ 3) ปรัชญาลัทธิหลักการนิยมใหม่ (Neo-Thomism) ว่าด้วยโลกของเหตุผล 4) ปรัชญาลัทธิปฏิบัตินิยม (Experimentalism) ว่าด้วยโลกของประสบการณ์ และ 5) ปรัชญาลัทธิอัตถิภวนิยม (Existentialism) ว่าด้วยการดำรงชีวิต และพบการจัดสารบบปรัชญาการอุดมศึกษา ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ได้แก่นแท้ทั้งหมด 129 แก่นแท้ พร้อมกับได้นำเสนอเป็นสาระเกี่ยวกับแนวทางการน้อมนำความรู้จากแก่นแท้ สาระ และคำสอนของปรัชญาการอุดมศึกษาในพระองค์ ในเรื่องการบริหารมหาวิทยาลัย หลักสูตรการอุดมศึกษา การจัดการเรียนรู้ในระดับอุดมศึกษา การประเมินผลการอุดมศึกษา สถาบันกำกับดูแลสถาบันอุดมศึกษา การพัฒนาอาจารย์ และการพัฒนานิสิตนักศึกษา เพื่อให้สถาบันอุดมศึกษาน้อมนำไปใช้ในกระบวนการบริหารและจัดการอุดมศึกษา ข้อค้นพบที่สำคัญคือ พบว่า พระองค์ทรงมีแนวคิดโน้มไปตามปรัชญาลัทธิปฏิบัตินิยม (Experimentalism) และพบหลักปรัชญาภูมิสังคมทางการอุดมศึกษา ซึ่งมีองค์ประกอบ 3 ส่วน คือ 1) ธรรมะ คือกลวิธีในแง่ของของหลักคิด หลักการ หลักวิชา และหลักปฏิบัติทางการอุดมศึกษา 2) การปฏิบัติงาน ที่ถูกต้องตามหลักวิชา มีการทดลองปฏิบัติที่ดี และพอเหมาะพอดีกับภูมิสังคม และ 3) เป้าหมาย เพื่อเกิดประโยชน์สุขแก่ทางการอุดมศึกษาและการศึกษาของประเทศชาติบ้านเมืองสืบไป