สภาพการอยู่อาศัยและการปรับปรุงที่อยู่อาศัยของผู้สูงอายุ วัยต้น วัยกลาง และวัยปลาย จังหวัดสระบุรี

Abstract

ในสภาพสังคมปัจจุบัน ผู้สูงอายุนั้นเป็นวัยซึ่งมีความแตกต่างจากวัยอื่น เป็นวัยบั้นปลายของชีวิต โดยจะมีการจำแนกผู้สูงอายุเป็น 3 ช่วงวัยคือ วัยต้น 60-69 ปี วัยกลาง 70-79 ปี และวัยปลาย 80 ปีขึ้นไป ใน 3 ช่วงวัยนั้นจะมีความต้องการพื้นที่การใช้งานที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม สังคม ผู้วิจัยได้เลือกจังหวัดสระบุรีซึ่งเป็นรูปแบบสังคมชนบท มีชุมชนเข็มแข็ง ประชากรกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุ 3 กลุ่ม คืออายุ 60-69 ปีขึ้นไป 3 หลัง อายุ 70-79 ปีขึ้นไป 3 หลัง และอายุ 80 ปีขึ้นไป 3 หลัง รวมเป็น 9 หลัง อยู่ในจังหวัดสระบุรี เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุทั้ง 3 ช่วงวัยให้เหมาะสมและดียิ่งขึ้นไป จากการศึกษาพบว่า ปัญหาที่พบสภาพบ้านเดิมก่อนปรับปรุงนั้นมีความชำรุดทรุดโทรมไม่ปลอดภัย โดยส่วนที่ต้องปรับปรุงมากที่สุดคือ บริเวณห้องน้ำและบันได เพราะส่วนใหญ่จะเกิดอุบัติเหตุที่บริเวณนี้มากที่สุด โดยการใช้พื้นที่ของผู้สูงอายุทั้ง 3 ช่วงวัย ภายในบ้านมีพื้นที่ดังต่อไปนี้คือ 1. ห้องนอน 2. ห้องน้ำ 3. ห้องครัว 4. พื้นที่เอนกประสงค์ และ 5. โถงหน้าบ้าน โดยช่วงวัยที่ 1 เฉลี่ยการใช้พื้นที่ทั้งหมด 73% สัดส่วนของพื้นที่การใช้งานอยู่ที่ 38.5 ตรม. ช่วงวัยที่ 2 เฉลี่ยการใช้พื้นที่ทั้งหมด 59% สัดส่วนของพื้นที่การใช้งาน อยู่ที่ 29 ตรม. ช่วงวัยที่ 3 เฉลี่ยการใช้พื้นที่ทั้งหมด 44% สัดส่วนของพื้นที่การใช้งานอยู่ที่ 8.5 ตรม. จะสังเกตุได้ว่าอายุยิ่งเยอะขึ้นการใช้พื้นที่ก็จะลดน้อยลงไปด้วยตามลำดับช่วงวัย โดยในส่วนความปลอดภัยจึงควรติดตั้งราวจับทั้งในห้องน้ำและบันไดทุกหลังเพราะมีความจำเป็นมาก รวมถึงการปรับปรุงระดับพื้นทั้งภายนอกและภายในให้มีระดับเสมอเท่ากันทั้งบ้าน ในการออกแบบควรคำนึงถึงผู้ดูแลด้วยว่ามีความสะดวกในการใช้พื้นที่ร่วมกับผู้สูงอายุด้วยหรือไม่ โดยจากการสัมภาษณ์ ช่วงวัยที่ 1 ไม่ต้องการผู้ดูแลเลย ช่วงวัยที่ 2 ต้องการผู้ดูแลครั้งคราว และช่วงวัยที่ 3 ต้องการผู้ดูแลทุกคนเพราะช่วยตัวเองได้น้อยมาก ผู้ดูแลจึงมีความสำคัญในช่วงนี้มากที่สุด ข้อเสนอแนะ ควรมีการศึกษาเรื่องการออกแบบและปรับปรุงที่อยู่อาศัยสำหรับกลุ่มประชากรผู้สูงอายุที่อาศัยในที่อื่นๆ เพราะผู้สูงอายุทั้ง 3 ช่วงวัย วัยต้น วัยกลาง และวัยปลาย มีความแตกต่างกันหลายด้าน ทั้งทางด้านสังคม เศรษฐกิจ รวมถึงสภาพแวดล้อมการอยู่อาศัยตามพื้นที่ก็จะมีความแตกต่างกันออกไป จึงควรคำนึงถึงพื้นที่การใข้งานให้เหมาะสม รวมถึงความปลอดภัย อีกทั้งถ้าจะปรับปรุงบ้านตั้งแต่ช่วงวัยที่ 1 การออกแบบควรคำนึงถึงช่วงวัยที่ 2-3 ที่จะมาถึงต่อไปด้วย ซึ่งผลการศึกษาที่ได้จะเป็นการต่อยอดของงานวิจัยนี้ ในการปรับปรุงที่อยู่อาศัยของผู้สูงอายุ ควรคำนึงถึงพื้นที่การใช้งานของผู้ดูแลด้วยว่าเหมาะสมและสะดวกกับการดูแลด้วยหรือไม่อย่างไร ควรให้หน่วยงานภาครัฐและเอกชนมีการร่วมมือกัน รวมถึงองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนให้มีการอบรมในการออกแบบบ้านผู้สูงอายุ เพราะส่วนใหญ่ยังขาดความรู้และความเข้าใจในการออกแบบบ้านที่ถูกต้อง