การย้ายชุมชนที่อยู่อาศัยที่ได้รับผลกระทบจากมลภาวะทางอากาศจากแหล่งนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด จังหวัดระยอง

Abstract

จังหวัดระยองเดิมเป็นพื้นที่ที่ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมและมีพื้นที่ชายฝั่งทะเลสามารถทำการประมงชายฝั่งได้ เมื่อมีการตั้งนิคมอุตสาหกรรมตามโครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลตะวันออกหรือ Eastern Seaboard Development จึงเกิดผลกระทบด้านมลภาวะต่อสุขภาพผู้อยู่อาศัยดั้งเดิม ซึ่งประเด็นปัญหาในปัจจุบันคือมีการพัฒนาโรงงานอุตสาหกรรมปิโตรเคมีและก๊าซธรรมชาติที่มีการขยายตัวส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้อยู่อาศัยในพื้นที่ชุมชนละแวกใกล้เคียงกับนิคมอุตสาหกรรมตกอยู่ในระดับต่ำกว่ามาตรฐาน เกิดการร้องเรียนกับทางภาครัฐ มีการต่อต้านแหล่งอุตสาหกรรม การพยายามแก้ปัญหาในพื้นที่ก่อให้เกิด “โครงการพัฒนาชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด” โดยมีความพยายามในการแก้ปัญหาด้วยแนวคิด “การรื้อย้ายชุมชน” เป็นแนวคิดที่ควรมีการศึกษาอย่างจริงจังเพื่อช่วยเหลือผู้อยู่อาศัยในชุมชนที่ได้รับผลกระทบทั้งหมดให้สามารถรื้อย้ายชุมชนออกจากพื้นที่ดังกล่าวโดยการวิจัยมีแนวทางศึกษาเหตุผลความจำเป็น เงื่อนไขและข้อจำกัดในการรื้อย้ายชุมชน จากพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด เพื่อเสนอแนะแนวทางแก้ไขและความเป็นไปได้ โดยได้รวบรวมข้อมูลทุติยภูมิที่สามารถชี้วัดผลกระทบต่อสุขภาวะของผู้อยู่อาศัยในพื้นที่จริงเพื่อยืนยันความจำเป็นในการรื้อย้ายชุมชน แล้วจึงสำรวจเก็บข้อมูลชุมชนที่สมควรรื้อย้าย เพื่อทราบถึงความต้องการและเงื่อนไขความจำเป็นของผู้อยู่อาศัยในชุมชน เพื่อรวบรวมนำมาวิเคราะห์และแบ่งกลุ่มในแต่ละชุมชนว่ามีความต้องการเฉพาะอย่างไร โดยรูปแบบการดำเนินการรื้อย้ายชุมชนสามารถจัดได้เป็น3 กลุ่มคือกลุ่มอิงภาคอุตสาหกรรม กลุ่มประกอบอาชีพเกษตรกรรมหรือการประมง และกลุ่มพื้นที่อิสระ โดยจะมีเงื่อนไขทางกายภาพ เศรษฐกิจและสังคมที่แตกต่างกันในแต่ละกลุ่ม รวมถึงข้อจำกัดเฉพาะตามบริบทของชุมชน ซึ่งการประมวลผลทั้งหมดนี้เพื่อใช้เป็นเกณฑ์ในการดำเนินการสำหรับหน่วยงานที่เข้ามามีส่วนรับผิดชอบในการรื้อย้ายชุมชน และเพื่ออธิบายความเป็นไปได้ในกระบวนการดำเนินการรื้อย้ายที่สอดคล้องกับโครงการที่มีอยู่จริง