การศึกษาความสัมพันธ์ระดับ CXCL12 ในเลือดกับการเกิดมะเร็งแพร่กระจายไปกระดูกในผู้ป่วยมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็กในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

Abstract

ความสำคัญและที่มาปัญหาการวิจัย : 14-40% ผู้ป่วยมะเร็งปอดชนิดไม่เล็กระยะลุกลามจะเกิดมะเร็งกระจายไปที่กระดูกและประมาณครึ่งหนึ่งจะเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา (1) ซึ่งมีผลต่อคุณภาพชีวิตและอัตราการรอดชีวิตที่ 2 ปี เท่ากับ 11.3%(2) ถึงแม้ว่าการทำ Bone scan และ FDG-PET จะมีความไวและความจำเพาะที่สูง แต่ก็ยังพบว่ามีผลลบและผลบวกลวงได้ในชนิดมะเร็งที่มีการกัดกร่อนที่กระดูก (Osteolytic lesion) (3-6) CXCL12/CXCR4 เป็นอีกหนึ่งกลไกการเกิดมะเร็งหลายชนิดรวมทั้งมะเร็งปอด และการกระจายมะเร็งไปที่กระดูกในผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมาก (7-12) มีการศึกษาพบว่าในผูป่วยมะเร็งปอดมีค่า Plasma CXCL12 สูงกว่าคนปกติ (13, 14)และในน้ำช่องเยื่อหุ้มที่เกิดจากมะเร็งปอดมีค่า CXCL12 สูงกว่าที่เกิดจากวาเหตุอื่น(15) วิธีดำเนินงาน : การศึกษาแบบ Cross sectional study ในผู้ป่วยมะเร็งปอดชนิเซลล์ไม่เล็กระยะลุกลามที่มารับการรักษาที่หน่วยอายุรศาสตร์มะเร็งวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ตั้งแต่ พฤษภาคม 2556- มกราคม 2557 ทั้งสิ้น 60 ราย โดยเก็บตัวอย่างเลือดผู้ป่วยก่อนเริ่มการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด เพื่อเปรียบเทียบความแตกต่างระดับ Plasma CXCL12 ในผู้ป่วยมะเร็งชนิดเซลล์ไม่เล็กที่มรมะเร็งกระจายมาที่กระดูกกับผู้ป่วยที่ไม่มีมะเร็งกระจายมาที่รกะดูกเป็นวัตถประสงค์หลัก และวัตุประสงค์รองคือเพื่อดูค่า Plasma CXCL12 ว่ามีความสัมพันธ์กับการกระจายของมะเร็งไปทีอื่นด้วยหรือไม่ ผลการศึกษา : ผู้ป่วยมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็ก 60 ราย แบ่งเป็นกลุ่มที่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูก 24 ราย, ไม่มีการกระจายไปที่กระดูก 26 ราย ไม่สามารถสรุปได้ว่ามีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกหรือไม่จากการตรวจเบื้อต้น 10 ราย พบค่าเฉลี่ย plasma CXCL กลุ่มที่มี มะเร็งกระจายมาที่กระดูกมีค่า 122174.79±526.26 pg/ml, ไม่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกมีค่า 1959.50±773.77 pg/ml และกลุ่มที่ไม่สามารถสรุปได้มีค่า 1782.61±463.24 pg/ml (p=0.23).ค่าเฉลี่ย Plasma CXCL12 ในกลุ่มที่มีการกระจายของมะเร็งมามากกว่าหรือเท่ากับ 3 อวัยวะมีค่า 2165.10± 769.30, 2 อวัยวะมีค่าเฉลี่ย plasma CXCL12 2097.39±665.21 pg/ml และ 0-1 อวัยวะมีค่าเฉลี่ย plasma CXCL12 1938.60±611.53 pg/ml.กลุ่มที่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกอวัยวะเดียว, กระจายมาที่กระดูกและอวัยวะอื่นและไม่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกมีค่าเฉลี่ย plasma CXCL12 2339.00±287.43 pg/ml, 2120.05±581.13 pg/ml, 1853.51±751.95 pg/ml (P=0.186) ตามลำดับ สรุป:การศึกษานี้พบว่าค่า Plasma CXCL12 มีแนวโน้มมีค่าสูงในกลุ่มที่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกและมะเร็งกระจายไปหลายอวัยวะ เมื่อแยกผู้ป่วยมาตำแหน่งการกระจายของมะเร็งพบว่ากลุ่มที่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกมีค่า Plasma CXCL12 สูงที่สุดและในกลุ่มที่มะเร็งกระจายมาที่กระดูกและอวัยวะอื่นยังคงมีค่า Plasma CXCL12 สูงกว่ากลุ่มที่ไม่มีมะเร็งกระจายมาที่กระดูกแต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติอาจเนื่องจากมีกลุ่มประชากรตัวอย่างน้อยเกินไป คงต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อดูต่อไปว่า Plasma CXCL12 มีแนวโน้มที่ใช่เป็น biomarker เพื่อดูการกระจายของมะเร็งไปที่กระดูกในผู้ป่วยมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็ก