พัฒนาการของคำว่า "เป็น" ในภาษาไทย

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหมวดคำ หน้าที่ ความหมาย และปริบทการปรากฏของคำว่า "เป็น" ในสมัยต่าง ๆ และศึกษาพัฒนาการของคำว่า "เป็น" ตั้งแต่สมัยสุโขทัยต่อเนื่องมาจนถึงสมัยปัจจุบัน ผลการศึกษาพบว่าคำว่า "เป็น" แบ่งได้เป็น 2 ประเภท ประเภทแรก คือ คำว่า "เป็น" ที่มีความหมายประจำคำซึ่งมีความหมายทั้งสิ้น 6 ความหมาย ได้แก่ ความหมายว่า 'มีชีวิต' 'บังเกิด' 'ดำเนิน, ปรากฏอยู่' 'รู้วิธี' 'รู้ความรู้สึก, รู้สภาพ' และ 'ได้ที่' และสามารถปรากฏอยู่ในหมวดคำได้ 3 หมวด คือ คำกริยา คำคุณศัพท์ และคำกริยาวิเศษณ์ ส่วนอีกประเภทหนึ่ง คือ คำว่า "เป็น" ที่ไม่มีความหมายประจำคำ ซึ่งแบ่งได้เป็นอีก 2 ประเภท ได้แก่ สัมพันธกริยาและกริยาแทน คำว่า "เป็น" ทั้ง 2 ประเภทนี้สามารถปรากฏอยู่ในหมวดคำกริยาได้หมวดเดียว ในด้านพัฒนาการของคำว่า "เป็น" พบว่าสามารถแบ่งข้อมูลได้เป็น 6 ช่วงสมัยด้วยกัน ได้แก่ (1) สมัยสุโขทัย (2) สมัยอยุธยาถึงธนบุรี (3) สมัยรัชกาลที่ 1 ถึง 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (4) สมัยรัชกาลที่ 3 ถึง 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (5) สมัยรัชกาลที่ 5 ถึง 8 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และ (6) สมัยรัชกาลปัจจุบัน เส้นทางการเปลี่ยนแปลงของคำว่า "เป็น" มีหลายเส้นทาง ทุกเส้นทางมีจุดเริ่มต้นมาจากคำว่า "เป็น" เดียวกัน ได้แก่ คำว่า "เป็น" ที่มีความหมายประจำคำว่า 'มีชีวิต' ทำให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงของคำว่า "เป็น" ทุกเส้นทางมีความสัมพันธ์กัน พัฒนาการของคำว่า "เป็น" นี้ ผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลง 3 กระบวนการ ได้แก่ กระบวนการนามนัย กระบวนการอุปลักษณ์ และกระบวนการกลายเป็นคำไวยากรณ์ นอกจากนี้ ยังพบว่าคำและสำนวนที่มีคำว่า "เป็น" เป็นส่วนประกอบนั้น กลุ่มหนึ่งมีที่มาจากคำว่า "เป็น" ที่มีความหมายประจำคำ ซึ่งได้แก่ คำว่า "เป็น" ที่มีความหมายว่า 'มีชีวิต' 'บังเกิด' 'ดำเนิน, ปรากฏอยู่' และ 'รู้วิธี' ส่วนอีกกลุ่มหนึ่งมีที่มาจากคำว่า "เป็น" ที่เป็นสัมพันธกริยา พัฒนาการของคำและสำนวนที่มีคำว่า "เป็น" เป็นส่วนประกอบนี้ พบว่าผ่านกระบวนการกลายเกิดเป็นคำใหม่