การสื่อสาร อัตลักษณ์ และประสบการณ์การท่องเที่ยวของผู้สูงอายุไทย

Abstract

การศึกษาการสื่อสาร อัตลักษณ์ และประสบการณ์การท่องเที่ยวของผู้สูงอายุไทย มีวัตถุประสงค์การศึกษา ประการแรก เพื่อศึกษาเปรียบเทียบการสื่อสารและอัตลักษณ์ของผู้สูงอายุ ก่อนการท่องเที่ยว ระหว่างการท่องเที่ยว และหลังจากการท่องเที่ยว ประการที่สอง เพื่อศึกษาการสื่อสารอัตลักษณ์ของผู้สูงอายุที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการท่องเที่ยว และประการสุดท้าย เพื่อศึกษาการให้ความหมายประสบการณ์การท่องเที่ยว รวมไปถึงอำนาจการสื่อสารที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวของผู้สูงอายุ การศึกษาครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีวิจัยแนวทางปรากฏการณ์วิทยาเชิงการตีความ มีวิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง เก็บข้อมูลจากกลุ่มผู้สูงอายุที่มีอายุเทียบเท่าและ/หรือตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป เคยมีประสบการณ์การท่องเที่ยวอย่างน้อยหนึ่งครั้งต่อปี โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม รวมกลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุที่ศึกษาจำนวน 90 คน ผลการศึกษาพบว่า การสื่อสารและอัตลักษณ์ก่อนการท่องเที่ยว ระหว่างการท่องเที่ยว และหลังจากการท่องเที่ยวมีทั้งส่วนที่คล้ายคลึงและแตกต่างกัน โดยมีคุณลักษณะของบทบาทการสื่อสารและอัตลักษณ์ของกลุ่มผู้สูงอายุท่องเที่ยวที่พบ 3 กลุ่มหลัก ได้แก่ กลุ่มแรก กลุ่มที่อ่อนแอหรือพึ่งพาครอบครัว กลุ่มที่สอง กลุ่มที่พึ่งพาบางส่วน และกลุ่มสุดท้าย กลุ่มที่เข้มแข็ง ก่อนการท่องเที่ยว กลุ่มผู้สูงอายุส่วนใหญ่เป็นผู้พึ่งพาครอบครัวในการหาข้อมูลการท่องเที่ยว ส่วนกลุ่มผู้สูงอายุที่เข้มแข็ง จะสามารถหาข้อมูลเพื่อใช้ในการจัดการท่องเที่ยวด้วยตนเอง และเลือกใช้สื่ออินเทอร์เน็ทในการหาข้อมูล ระหว่างการท่องเที่ยว การสื่อสารและอัตลักษณ์ของผู้สูงอายุจะแปรเปลี่ยนขึ้นอยู่กับกลุ่มบุคคลที่ผู้สูงอายุเดินทางด้วย เมื่อท่องเที่ยวกับครอบครัว ผู้สูงอายุจะเป็นผู้แนะนำหรือตักเตือน วางตัวเป็นผู้ใหญ่ที่น่าเคารพนับถือเช่นเดียวกับการท่องเที่ยวกับกลุ่มทัวร์ ผู้สูงอายุแสดงถึงความเป็นนักท่องเที่ยวที่จริงจัง ชอบแสวงหาความรู้ ส่วนการเดินทางกับกลุ่มเพื่อน ผู้สูงอายุจะสื่อสารอัตลักษณ์การได้กลับไปเป็นเด็กหรือหนุ่มสาวอีกครั้ง หลังจากกลับจากการท่องเที่ยว ส่วนใหญ่ผู้สูงอายุสื่อสารประสบการณ์การท่องเที่ยวกับสมาชิกในครอบครัว สำหรับการสื่อสารอัตลักษณ์ผ่านพฤติกรรมท่องเที่ยว ผู้สูงอายุสื่อสารอัตลักษณ์ทั้งด้านที่เข้มแข็งหรืออ่อนแอ และแปรเปลี่ยนการสื่อสารอัตลักษณ์ที่เข้มแข็งหรืออ่อนแอตามสถานการณ์ ขณะที่ความอ่อนแอของผู้สูงอายุสามารถเป็นประโยชน์กับการท่องเที่ยวได้ ส่วนการให้ความหมายประสบการณ์การท่องเที่ยวของผู้สูงอายุ กลุ่มผู้สูงอายุที่เข้มแข็งจะให้ความหมายการท่องเที่ยวของตนเองอย่างลึกซึ้ง การท่องเที่ยวสามารถสร้างหรือฟื้นฟูอัตลักษณ์ใหม่ทั้งร่างกาย จิตใจ และวิธีคิดในการดำเนินชีวิตให้กับผู้สูงอายุ ดังนั้นการสื่อสาร อัตลักษณ์ และประสบการณ์การท่องเที่ยว ทำให้เห็นได้ว่าผู้สูงอายุมีอำนาจการสื่อสารและอัตลักษณ์แตกต่างกัน อำนาจของผู้สูงอายุในการท่องเที่ยวขึ้นอยู่กับต้นทุนด้านการสื่อสารหรือความรู้ที่จะใช้จัดการท่องเที่ยว รวมทั้งต้นทุนด้านสุขภาพร่างกาย จิตใจ เศรษฐกิจ และสังคม การสื่อสารและอัตลักษณ์ของผู้สูงอายุที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการท่องเที่ยวมีจึงรูปแบบแตกต่างกัน ได้แก่ การต่อรอง การฟื้นฟูหรือสร้างใหม่ การผลิตซ้ำ การเปลี่ยนอัตลักษณ์ และการพยายามธำรงรักษาอัตลักษณ์ของความเป็นผู้สูงวัย ดังนั้นพื้นที่การท่องเที่ยวทำให้ได้เห็นการสื่อสารและอัตลักษณ์ที่หลากหลายของผู้สูงอายุ ซึ่งส่วนใหญ่ผู้สูงอายุจะเลือกสื่อสารอัตลักษณ์และประสบการณ์ที่ได้รับจากการท่องเที่ยวในเชิงบวกมากกว่าเชิงลบ