นวัตกรรมเรือนแพชุมชนต้นแบบ ตำบลบ้านโพธิ์ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

เรือนแพเป็นมรดกภูมิปัญญาทางสถาปัตยกรรมในด้านการก่อสร้างที่อยู่อาศัยบริเวณที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึงของไทย ที่สืบทอดมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ผู้วิจัยเล็งเห็นถึงศักยภาพของเรือนแพที่จะสามารถพัฒนาเป็นสถาปัตยกรรมสะเทินน้ำสะเทินบกได้ จึงได้ทำการศึกษาร่วมกับหน่วยงาน อบต.บ้านโพธิ์ ตำบลเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในการก่อสร้างเรือนแพเพื่อใช้สำหรับสาธารณะประโยชน์ของชุมชน และเป็นต้นแบบอาคารหนีน้ำสำหรับพื้นที่บริเวณโดยรอบ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ประเด็นสำคัญที่ได้จากการศึกษากระบวนการก่อสร้าง และเพื่อสังเคราะห์ข้อมูลแนวทางการปรับปรุงเรือนแพต้นแบบ โดยบูรณาการองค์ความรู้ด้านลักษณะทางกายภาพของเรือนแพทรงไทย และเทคนิคการก่อสร้างในยุคสมัยปัจจุบัน เพื่อออกแบบ และทดลองก่อสร้าง ตลอดจนประเมินผลหลังการก่อสร้างอาคารเรือนแพต้นแบบ สำหรับชุมชนบ้านโพธิ์ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยประยุกต์ใช้ไม้ไผ่เป็นวัสดุหลักของอาคาร ควบคู่ไปกับการทดลองใช้โฟม EPS เป็นทุ่นลอย ซึ่งถือได้ว่าเป็นนวัตกรรมการก่อสร้างเรือนแพที่ยังไม่ปรากฏการศึกษาใดได้ทำการทดลองและก่อสร้างจริง จากการศึกษาพบว่าระบบโครงสร้างคานแพคือองค์ประกอบหลัก ที่ทำหน้าที่กระจายแรงจากส่วนอาคารให้ลงสู่ทุ่นลอยอย่างสม่ำเสมอ เพื่อช่วยรักษาสมดุลการลอยตัวของอาคาร โดยองค์ความรู้ที่ได้จากงานวิจัยนี้สามารถนำไปต่อยอดงานออกแบบ และพัฒนาศักยภาพโครงสร้างอาคารในรูปแบบของนวัตกรรมการก่อสร้างเรือนสะเทินน้ำสะเทินบกต่อไปได้ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อวิถีชีวิตที่เชื่อมโยงสายน้ำของผู้คนในพื้นที่ราบลุ่มริมแม่น้ำ ตามลักษณะภูมิประเทศ ในกระบวนการก่อสร้างที่เกิดขึ้นจริงนั้นมีเงื่อนไขและข้อจำกัดบางประการ จึงเกิดการคลาดเคลื่อนในบางขั้นตอนของแผนที่คาดการณ์ไว้ แต่อย่างไรก็ตามอาคารเรือนแพชุมชนต้นแบบที่สร้างเสร็จแล้วมีลักษณะโครงสร้างอาคาร และเสถียรภาพในการลอยที่สามารถรองรับการใช้งานจริงได้เป็นอย่างดี ซึ่งหากมีการก่อสร้างในโอกาสต่อไปควรปรับใช้ระบบการประสานโครงสร้างคานแพอย่างเต็มรูปแบบ เพื่อให้เกิดการกระจายแรงอย่างสมบูรณ์