วิถีชีวิตกับความมั่นคงทางอาหารในพื้นที่ป่าชุมชนโนนใหญ่ ตำบลเสียว อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) วิถีชีวิตกับความมั่นคงทางอาหารของชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในบริเวณรอบป่าชุมชนโนนใหญ่ ตำบลเสียว อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ 2) ศึกษาผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารภายใต้บริบทของการพัฒนาการของเศรษฐกิจ และสังคมในพื้นที่จากอดีตถึงปัจจุบัน 3) ประเมินความเสี่ยงของสถานการณ์ความมั่นคงทางอาหารของชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในบริเวณรอบป่าชุมชนโนนใหญ่ในปัจจุบันและอนาคต เพื่อสร้างแนวทางการสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่างยั่งยืนในชุมชน โดยใช้เทคนิคการวิจัยเชิงคุณภาพในการเก็บข้อมูล จากการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีและไม่มีส่วนร่วม และการจดบันทึกแหล่งที่มาของอาหารจากครัวเรือนที่ศึกษา ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการพัฒนาแต่ละช่วงสมัยในพื้นที่ป่าชุมชนโนนใหญ่ ทำให้วิถีชีวิต และพฤติกรรมการบริโภคของชาวบ้านเปลี่ยนแปลงไป นอกจากนี้สภาพป่าชุมชนโนนใหญ่ที่เสื่อมโทรมลงมีผลต่ออาหารของชาวบ้าน ทรัพยากรอาหารที่สำคัญในพื้นที่ ชาวบ้านจึงต้องพึ่งพาอาหารจากแหล่งอื่นเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารให้เกิดขึ้นในครัวเรือน ดังนั้นจึงมีอาหาร 4 แหล่ง คือ 1) แหล่งอาหารจากธรรมชาติ 2) แหล่งอาหารจากพื้นที่การเกษตร 3) แหล่งอาหารจากการแบ่งปัน 4) แหล่งอาหารจากระบบตลาด ซึ่งการเข้าถึงอาหารในแต่ละแหล่งขึ้นอยู่กับประเภทของอาหาร ภูมิปัญญาการเก็บหา ปัจจัยทางเศรษฐกิจ และการใช้ประโยชน์อาหารเข้ามาเกี่ยวข้องทั้งสิ้น สัดส่วนของการเข้าถึงแหล่งอาหารมีการเปลี่ยนแปลงการพึ่งพาระบบตลาดเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ และคาดว่าจะมากขึ้นไปอีก ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารของหมู่บ้านเพราะต้องพึ่งพาอาหารจากภายนอกหมู่บ้านมากขึ้น ความมั่นคงทางอาหารของชาวบ้านชุมชนโนนใหญ่อยู่ในภาวะความเสี่ยงในหลายด้าน โดยเฉพาะความเสี่ยงเรื่องการเข้าถึงอาหาร ความเสี่ยงเรื่องความปลอดภัยและการใช้ประโยชน์อาหาร ความเสี่ยงเรื่องสภาพภูมิอากาศในแต่ละช่วงฤดูกาล ความเสี่ยงเรื่องช่องว่างแรงงานและการเพิ่มขึ้นของรายจ่ายในภาคการเกษตร โดยสถานการณ์ดังกล่าว สะท้อนถึงภัยคุกคามที่กำลังก่อตัวขึ้นอันจะส่งผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารในพื้นที่อย่างมากทั้งปัจจุบันและอนาคต คำสำคัญ : ความมั่นคงทางอาหาร วิถีชีวิตกับอาหาร การเข้าถึงอาหาร การมีอาหาร เสถียรภาพทางอาหาร