การวิเคราะห์ต้นทุนประสิทธิผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินชีวิตสำหรับผู้ป่วยกลุ่มอาการเมแทบอลิกชาวไทย

Abstract

วัตถุประสงค์ : หลายงานวิจัยพิสูจน์แล้วว่าโปรแกรมปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินชีวิตสำหรับผู้ป่วยกลุ่มอาการเมแทบอลิกมีประโยชน์ทางคลินิกและมีความคุ้มค่าทางสาธารณสุข แต่ยังไม่มีการศึกษาถึงความคุ้มค่าของโปรแกรมดังกล่าวในประเทศไทยมาก่อน ดังนั้น การวิจัยครั้งนี้จึงต้องการศึกษาความคุ้มค่าของโปรแกรมปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินชีวิตสำหรับผู้ป่วยกลุ่มอาการเมแทบอลิกชาวไทยเปรียบเทียบกับการรักษาตามปกติ ศึกษาความเสี่ยงของการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคหัวใจและหลอดเลือดในระยะเวลา 10 ปีของผู้ป่วยทั้งสองกลุ่ม ศึกษาผลกระทบด้านงบประมาณที่เกิดขึ้นหากมีการนำโปรแกรมนี้ไปปรับใช้ในสังคม และศึกษาเพดานอัตราออกกลางคันที่โปรแกรมนี้จะยังคงมีความคุ้มค่าอยู่ วิธีการวิจัย : การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิเคราะห์ต้นทุนประสิทธิผล โดยใช้เทคนิค Markov micro-simulation ร่วมกับ Differences-in-Differences method ในการคาดการณ์ต้นทุนในมุมมองของสังคม ปีชีวิต และปีสุขภาวะที่เกิดขึ้นตลอดชีวิตจากองค์ประกอบทางเมแทบอลิกของผู้เข้าร่วมงานวิจัยทั้งสิ้น 90 รายจากการศึกษาของ อรวรรณ ประภาศิลป์และคณะ ในกลุ่มที่เข้าร่วมโปรแกรมและกลุ่มที่ได้รับการรักษาตามปกติ การวิจัยครั้งนี้ กำหนดอัตราลดร้อยละ 3 ต่อปีในการปรับลดต้นทุนและผลลัพธ์ ใช้ bootstrap analysis ในการวิเคราะห์ช่วงความมั่นใจ (95% confidence interval) วิเคราะห์ความไวเพื่อให้เห็นถึงผลที่เกิดขึ้นจากความไม่แน่นอนของข้อมูลที่นำมาวิเคราะห์ในแบบจำลอง วิเคราะห์ผลกระทบด้านงบประมาณ โดยใช้ต้นทุนที่ไม่ได้ปรับลดในมุมมองของผู้ให้บริการ และคำนวณความเสี่ยงของการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคหัวใจและหลอดเลือดในระยะเวลา 10 ปี โดยใช้สมการทำนายความเสี่ยง ผลการศึกษา : ต้นทุนตลอดชีพของทั้งสองกลุ่มที่คำนวณจากองค์ประกอบทางเมแทบอลิกในสัปดาห์ที่ 12 มีแนวโน้มลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับต้นทุนในสัปดาห์แรก ซึ่งกลุ่มทดลองมีต้นทุนลดลงมากกว่ากลุ่มควบคุม ดังนั้น โปรแกรมนี้สามารถประหยัดต้นทุนตลอดชีพได้ 2,310 บาท เพิ่มปีชีวิตได้ 0.0018 ปี และเพิ่มปีสุขภาวะได้ 0.0098 ปี เมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาตามปกติ นอกจากนี้ โปรแกรมสามารถลดความเสี่ยงของการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคหัวใจและหลอดเลือดในระยะเวลา 10 ปีได้ร้อยละ 0.63 และ 0.38 ตามลำดับ ในขณะที่การรักษาตามปกติสามารถลดความเสี่ยงได้ร้อยละ 1.60 และ 0.01 ตามลำดับ จากการวิเคราะห์ผลกระทบด้านงบประมาณพบว่า ภาครัฐจะต้องใช้งบประมาณในการจัดตั้งโปรแกรมในปีแรกทั้งสิ้น 7,508 ล้านบาท และใช้งบประมาณ 4,766 ล้านบาทต่อปีในการรักษาโปรแกรมให้ดำเนินต่อไป และโปรแกรมนี้ยังคงมีความคุ้มค่าหากอัตราออกกลางคันต่ำกว่าร้อยละ 69 ต่อปี สรุป : โปรแกรมปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินชีวิตในการศึกษานี้มีความคุ้มค่าทางสาธารณสุขในบริบทของประเทศไทย สามารถประหยัดต้นทุนตลอดชีพ เพิ่มจำนวนปีชีวิตและปีสุขภาวะของผู้ป่วยได้ และสามารถลดความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนจากกลุ่มอาการเมแทบอลิกในอนาคตได้อีกด้วย