ผลกระทบทางด้านองค์ประกอบการออกแบบแสงสว่างที่มีผลต่อการรับรู้ความรู้สึก: กรณีศึกษา โถงประดิษฐานพระพุทธรูปในกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยนี้ศึกษาอิทธิพลขององค์ประกอบของแสงไฟฟ้าและค่าความเปรียบต่างของความสว่างระหว่างวัตถุและพื้นหลังที่ปรากฏภายในสถาปัตยกรรมทางพระพุทธศาสนา ทั้งรูปแบบสถาปัตยกรรมที่มีและไม่มีองค์ประกอบเสาร่วมใน เพื่อส่งเสริมองค์พระประธานซึ่งเป็นหัวใจสำคัญภายในอาคาร และมีผลต่อการรับรู้บรรยากาศโดยรวมในบริเวณโถงที่ใช้ประดิษฐานพระพุทธรูปนั้น ใช้วิธีการศึกษาเชิงกรณีศึกษา โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสำรวจภาคสนาม เพื่อนำผลมาคัดกรองตัวแปรที่เกิดจากปัจจัยด้านสถาปัตยกรรม ปัจจัยด้านวัตถุ (พระพุทธรูป) และปัจจัยด้านแสงสว่าง แล้วนำรูปแบบแสงสว่างที่ได้จากการวิเคราะห์มาสร้างแบบจำลอง เพื่อใช้ในแบบสอบถามความคิดเห็น และใช้มาตรวัดแบบลิเคิร์ท (Likert Scale) โดยคำที่ใช้ในการประเมินได้แก่ สงบ ศักดิ์สิทธิ์ น่าเคารพ สบายใจ และพอใจในการให้แสงสว่าง และประเมินผลทางสถิติ ผลการศึกษาสรุปได้ว่าความเปรียบต่างของความสว่างระหว่างวัตถุและพื้นหลังเป็นปัจจัยหลักที่มีผลต่อการรับรู้ความรู้สึกต่างๆ เมื่อมีความเปรียบต่างของความสว่างระหว่างวัตถุและพื้นหลังยิ่งมาก ก็จะทำให้ระดับการรับรู้ความรู้สึกสูงขึ้นในสถาปัตยกรรมทั้ง 2 รูปแบบ ปัจจัยรองลงมาคือองค์ประกอบแสงไฟฟ้า องค์ประกอบแสงไฟฟ้าทำให้เกิดการรับรู้ความรู้สึกด้านความสงบ สบายใจ และพอใจในการให้แสงสว่างเฉพาะโถงที่ไม่มีองค์ประกอบเสาร่วมใน โดยบริเวณโถงที่ไม่มีองค์ประกอบแสงไฟฟ้าทำให้ระดับการรับรู้ความรู้สึกสูงกว่าโถงที่มีองค์ประกอบแสงไฟฟ้า นอกจากนี้การใช้องค์ประกอบร่วมกัน 2 องค์ประกอบ ระหว่างความเปรียบต่างของความสว่างระหว่างวัตถุและพื้นหลังกับองค์ประกอบแสงไฟฟ้า มีผลส่งเสริมกันและกัน ทำให้การรับรู้ความรู้สึกมากขึ้นในสถาปัตยกรรมทั้ง 2 รูปแบบ โดยทำให้เกิดการรับรู้ความรู้สึกสงบ ศักดิ์สิทธิ์ สบายใจ และพอใจในการให้แสงสว่างในโถงที่ไม่มีองค์ประกอบเสาร่วมใน และการรับรู้ความรู้สึกสบายใจและพอใจในการให้แสงสว่างในโถงที่มีองค์ประกอบเสาร่วมในอย่างมีนัยสำคัญ จากผลการวิจัยข้างต้นสามารถนำไปใช้ในการออกแบบแสงสว่างภายในสถาปัตยกรรมทางพุทธศาสนา หรือประยุกต์ใช้กับกรณีใกล้เคียง