การระงับข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐ : ศึกษาความเป็นไปได้ในการนำการอนุญาโตตุลาการมาใช้กับอนุสัญญาภาษีซ้อนของประเทศไทย

Abstract

อนุสัญญาภาษีซ้อนเป็นกลไกที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อขจัดการความซ้ำซ้อนในการจัดเก็บภาษี แต่ในทางปฏิบัติ การปรับใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนระหว่างคู่สัญญาก่อให้เกิดข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐซึ่งเกี่ยวกับการปรับใช้และการตีความอนุสัญญาภาษีซ้อน จากข้อพิพาทดังกล่าวที่เกิดขึ้น อนุสัญญาภาษีซ้อนจึงได้กำหนดวิธีการระงับข้อพิพาททางภาษีอากรไว้เป็นการเฉพาะ กล่าวคือ วิธีการดำเนินการเพื่อความตกลงร่วมกันซึ่งเดิมเป็นวิธีการระงับข้อพิพาทที่ได้รับการยอมรับว่า เป็นวิธีการระงับข้อพิพาทที่มีประสิทธิภาพ แต่ในปัจจุบันพบว่า วิธีการดังกล่าวไม่สามารถระงับข้อพิพาทที่เกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องด้วยข้อจำกัดหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการขาดกลไกบังคับเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจในการระงับข้อพิพาท เจ้าพนักงานผู้มีอำนาจมีดุลพินิจในการรับหรือไม่รับข้อพิพาท การไม่มีกลไกบังคับให้เจ้าพนักงานผู้มีอำนาจของอีกรัฐหนึ่งให้ความร่วมมือในการเข้าสู่กระบวนการระงับข้อพิพาท จึงมีแนวความคิดในการนำการอนุญาโตตุลาการแบบบังคับมาใช้เพื่อระงับข้อพิพาททางภาษีอากร วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ จึงศึกษาความเป็นไปได้ในการนำการอนุญาโตตุลาการมาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพให้กับการระงับข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อน โดยศึกษากลไกและแนวความคิดขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (Organisation for Economic Co-operation and Development : OECD) ประกอบกับแนวทางในการนำการอนุญาโตตุลาการไปใช้ รวมถึงอนุสัญญาภาษีซ้อนที่ระบุให้มีกลไกการระงับข้อพิพาทโดยการอนุญาโตตุลาการของประเทศสหรัฐอเมริกา จากการศึกษาดังกล่าว ผู้เขียนพบว่า การอนุญาโตตุลาการสามารถเพิ่มประสิทธิภาพให้กับการระงับข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อนได้ อย่างไรก็ดี การที่ประเทศไทยจะนำการอนุญาโตตุลาการแบบบังคับมาใช้นั้นมีข้อพิจารณาสำคัญหลายประการ เช่น การจำกัดขอบเขตการใช้อนุญาโตตุลาการสำหรับบางประเภทข้อพิพาท หรือบางรัฐคู่สัญญา หรือกระบวนการในการจัดทำคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ เป็นต้น ผู้เขียนจึงเสนอแนะให้แก้ไขปรับปรุงที่วิธีการดำเนินการเพื่อความตกลงร่วมกันด้วย เช่น การจำกัดบทบาทของกฎหมายภายในไม่ให้เกี่ยวข้องกับการขจัดภาษีซ้อน การจำกัดดุลพินิจของเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจในการรับหรือไม่รับข้อพิพาท รวมถึงการกำหนดโครงสร้างองค์กรที่รับผิดชอบเรื่องการระงับข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อนโดยเฉพาะ เป็นต้น เพื่อให้กระบวนการระงับข้อพิพาททางภาษีอากรระหว่างรัฐมีประสิทธิภาพมากขึ้น