การสกัดและการทำแห้งเซนโนไซด์จากใบมะขามแขก (Cassia spp.)

Abstract

มะขามแขกเป็นพืชสมุนไพรที่มีสารเซนโนไซต์อยู่ในใบและผัก ใช้เป็นยาระบายได้งานวิจัยนี้ได้ทดลองสกัดเซนโนไซต์จากใบมะขามแขกแห้งบดละเอียด ด้วยวิธีการต่างๆ กัน ได้แก่ วิธีการย่อยสลาย, การเขย่าในหลอดแก้ว, การไหลซึมผ่านโดยใช้ความดันและระบบหมุนเวียน และการสกัดในถังกวนอย่างต่อเนื่องแบบสวนทางกัน วิธีการหลังนี้ให้ผลการสกัดเซนโนไซต์สูงสุดและได้สารละลายสกัดที่สะดวกในการทำแห้ง การสกัดตามวิธีหลังนี้ได้กระทำในถังกวนอย่างต่อเนื่องแบบสวนทางกัน 2 ขั้นตอน ใช้น้ำเป็นตัวทำละลายอัตราส่วนระหว่างใบมะขามแขกและน้ำเท่ากับ 1 : 100 โดยน้ำหนัก เวลาในการสกัดแต่ละขั้นตอน 10 นาที อุณหภูมิ 70 องศาเซลเซียล ได้ผลการสกัดเซนโนไซต์ร้อยละ 95 โดยน้ำหนัก ของที่มีอยู่ในใบมะขามแขก เมื่อเข้าสู่สภาวะคงที่ในการทำงาน สารละลายสกัดที่ได้นำมาทำแห้งด้วยเครื่องอบแห้งแบบหัวฉีดกระจายให้เป็นผงแห้งและเครื่องอบแห้งในสภาพเยือกแข็ง ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเครื่องอบแห้งชนิดแรก เป็นผงสีน้ำตาล-แดง มีปริมาณเซนโนไซต์ที่สูญเสียไปเนื่องจากความร้อนสูงสุด ร้อยละ 22.34 โดยน้ำหนักแห้งและมีปริมาณความยิ้มจากร้อยละ 11.07 ถึง 17.54 โดยน้ำหนักแห้ง, สำหรับผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเครื่องอบแห้งชนิดหลัง มีสีน้ำตาลดำแดง มีรูพรุน กรอบ แตกง่าย มีการสูญเสียเซนโนไซต์ในการทำแห้งสูงสุด เพียงร้อยละ 0.2 โดยน้ำหนัก และมีปริมาณความชื้นร้อยละ 10.6 ถึง 11.04 โดยน้ำหนักแห้ง ผลิตภัณฑ์ทั้งสองมีคุณสมบัติในการดูดความชื้นได้ดีมาก ต้องบรรจุผลิตภัณฑ์ลงในภาชนะทันทีที่ได้จากการผลิต เมื่อทดลองเก็บผลิตภัณฑ์ไว้ในภาชนะอลูมิเนียมเคลือบพลาสติกปิดอย่างดีเป็นเวลา 1 เดือน ปรากฏว่า ผลิตภัณฑ์ไม่มีความชื้นเพิ่มขึ้นเลย ดังนั้นจึงควรบรรจุผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไว้ในภาชนะอลูมิเนียมเคลือบพลาสติก ปิดอย่างดี