การดำเนินงานการพัฒนาครูอาจารย์ในโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ เขตการศึกษา 1

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาการดำเนินงานการพัฒนาครูอาจารย์ในโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ เขตการศึกษา 1 2. เพื่อศึกษาปัญหาและอุปสรรคในการพัฒนาครูอาจารย์ในโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ เขตการศึกษา 1 การดำเนินการวิจัย การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ตัวอย่างประชากรประกอบด้วย ผู้บริหารและครูอาจารย์ในโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศึกษา 1 จำนวน 27 โรงเรียน ผู้บริหารได้นำมาทั้งหมด 125 คนโดยไม่สุ่มตัวอย่าง ส่วนครูอาจารย์นำมาโดยสุ่มตัวอย่างอย่างง่ายแบบมีสัดส่วน จำนวน 347 คน ได้รับความร่วมมือจากผู้บริหารให้สัมภาษณ์ จำนวน 111 คน คิดเป็นร้อยละ 88.80 ได้สำรวจเอกสารโรงเรียน 24 โรง คิดเป็นร้อยละ 88.80 และได้รับแบบสอบถามคืน จำนวน 335 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 96.54 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วยเครื่องมือ 3 ชุด ได้แก่ แบสัมภาษณ์ผู้บริหาร แบบสำรวจเอกสาร และแบบสอบถามครูอาจารย์ โดยแบบสอบถามเป็นแบบมีโครงสร้าง แบ่งเป็น 3 ตอน ตอนที่ 1 เกี่ยวกับสถานภาพ เป็นแบบตรวจสอบรายการ ตอนที่ 2 เป็นคำถามเกี่ยวกับการดำเนินงานการพัฒนาครูอาจารย์ในโรงเรียน เป็นแบบตรวจสอบรายการ และมีคำถามปลายเปิด ตอนที่ 3 เป็นคำถามเกี่ยวกับปัญหาและอุปสรรคในกาพัฒนาครูอาจารย์ มีลักษณะเป็นคำถามแบบมาตราส่วนประเมินค่า ชุดที่ 2 แบบสำรวจเอกสาร ใช้ศึกษาข้อมูลการดำเนินงานพัฒนาครูอาจารย์ เฉพาะการวางแผนและดำเนินงานโครงการพัฒนา เป็นแบบตรวจสอบรายการ ตอนที่ 2 สำรวจข้อมูลเชิงปริมาณเกี่ยวกับปริมาณงานและงบประมาณ และชุดที่ 3 แบบสำรวจครูอาจารย์ แบ่งเป็น 3 ตอน ตอนที่ 1 เป็นคำถามเกี่ยวกับสถานภาพ เป็นแบบตรวจสอบรายการ ตอนที่ 2 เป็นคำถามความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินงานพัฒนาครูอาจารย์ เป็นแบบมาตราส่วนประเมินค่า และตอนที่ 3 สอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาและอุปสรรคในการพัฒนาครูอาจารย์ เป็นแบบมาตราส่วนประเมินค่า สรุปผลการวิจัย 1. จากการสัมภาษณ์ผู้บริหาร พบว่า ผู้บริหารให้ความเห็นว่าโรงเรียนมีการดำเนินการพัฒนาครูอาจารย์ 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1) การกำหนดเป้าหมายและบทบาทของหน่วยงาน โรงเรียนได้กำหนดวัตถุประสงค์และนโยบายการพัฒนาเป็นลายลักษณ์อักษรโดย ผู้บริหาร ผู้ช่วยบริหาร คณะกรรมการบริหารโรงเรียน และหัวหน้าหมวดวิชา หัวหน้างาน โดยการระดมความคิดระหว่างผู้บริหารกับอาจารย์ และผู้บริหารกำหนดขึ้นเอง มีการเผยแพร่ให้ครูอาจารย์ได้ทราบวัตถุประสงค์ในการพัฒนาโดยวิธีการประชุม และการแจกเอกสาร 2) การกำหนดหน้าที่และความรับผิดชอบในการพัฒนา โรงเรียนได้มอบให้ผู้ช่วยผู้บริหารและหัวหน้าหมวดวิชา หัวหน้างานรับผิดชอบงานนี้โดยไม่มีการแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ การกำหนดตัวบุคคลผู้รับผิดชอบพิจารณาจากการเป็นผู้ดำรงตำแหน่งฝ่ายบริหารและหัวหน้างานเป็นสำคัญ โรงเรียนไม่มีข้อกำหนดคุณสมบัติเฉพาะของผู้รับผิดชอบ การช่วยให้ผู้รับผิดชอบมีความเข้าใจในงานโดย มีการจักทำพรรณนางาน ส่งไปเข้ารับการอบรม ศึกษาดูงาน ให้คำปรึกษาแนะนำ และมอบเอกสารให้ศึกษา อำนาจการตัดสินใจดำเนินงานเป็นแบบผู้บริหารและผู้รับผิดชอบหารือและตัดสินใจร่วมกัน ซึ่งเป็นอำนาจระดับน้อยที่สุด 3) การกำหนดความจำเป็นในการพัฒนา ใช้วิธีการประชุมเป็นส่วนมากมีการวิเคราะห์ความจำเป็นในการพัฒนา จากผลการดำเนินการปฏิบัติงานของอาจารย์ การสังเกตพฤติกรรม และจากระบบข้อมูลโรงเรียน รวมทั้งพิจารณาถึงความจำเป็นของหน่วยงานด้วย 4) การวางแผนและการดำเนินงานโครงการพัฒนา โรงเรียนได้กำหนดโครงการพัฒนาไว้ในแผนการปฏิบัติงานประจำปีการศึกษา การจัดโครงการโดยมุ่งเปลี่ยนแปลงทั้งด้าน ความรู้ ทักษะ ทัศนคติ และพฤติกรรม โดยจัดให้แก่ครูอาจารย์รวมกันทั้งโรงเรียน และระดับหมวดหรืองาน มรการดำเนินการเพื่อสร้างแรงจูงใจในการพัฒนาด้วย 5) ในการประเมินผงกระบวนการพัฒนา ส่วนมากประเมินเมื่อสุดโครงการ โดยการสังเกตการณ์ร่วมกิจกรรม การมอบงานให้ปฏิบัติ และมีการดำเนินผลการดำเนินงานตามโครงการในด้านต่างๆ รวมทั้งมีการติดตามผลการพัฒนาโดยการสังเกตพฤติกรรม และการรายงานของหัวหน้างาน ผู้บริหารได้ให้ความเห็นว่าโรงเรียนยังมีปัญหาในการดำเนินงานพัฒนาอาจารย์ในระดีปานกลาง ปัญหาที่สำคัญ ได้แก่ ด้านงบประมาณ การจัดระบบข้อมูล ขาดบุคลากรที่มีความรู้ด้านนี้ ครูอาจารย์ไม่เห็นความสำคัญและกระตือรือร้นต่อการพัฒนา ฯลฯ เป็นต้น 2. จากการสำรวจเอกสสาร พบว่า โรงเรียนส่วนมากมีการพัฒนาครูอาจารย์ ดำเนินโครงการโดยไม่จัดทำตารางปฏิบัติการตามแผน มีคำสั่งแต่งตั้งกรรมาการดำเนินงานตามโครงการ มีการจัดทำตารางกำหนดการจัดกิจกรรมพัฒนาให้อาจารย์ทราบ ในเอกสารโครงการพัฒนามีการระบุวัตถุประสงค์ไว้อย่างกว้างๆ เป็นโครงการระยะสั้นๆในวันทำงาน โดยใช้วิทยากรจากกรม กระทรวง ศึกษานิเทศก์ และผู้บริหารโรงเรียน มีการจัดกิจกรรมพัฒนาอย่างเป็นทางการหลายประเภท มีการวางแผนเพื่อประเมินผลและติดตามผลโครงการพัฒนา แต่ส่วนมากไม่มีเกณฑ์สำหรับวัดระดับของการบรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการ เกี่ยวกับด้านปริมาณงานและงบประมาณ อาจารย์รับการพัฒนาจากโรงเรียนเป็นจำนวนมากกว่ารับการพัฒนาจากภายนอก ปีการศึกษาระยะหลังได้รับพัฒนาเป็นจำนวนมากกว่าปีต้นของช่วงปีการศึกษา 2525-2527 โดยโรงเรียนใช้เงินบำรุงการศึกษาสนับสนุนการพัฒนามากที่สุด รองลงไปคือเงินจากสมาคมผู้ปกครองและครู จำนวนเงินที่ใช้ในการพัฒนาโดยหน่วยงานภายนอกมากว่าการใช้เพื่อพัฒนาโดยโรงเรียน 3. จากการตอบแบบสอบถามของครูอาจารย์ พบว่า ครูอาจารย์มีความเห็นว่า โรงเรียนมีการดำเนินงานพัฒนาครูอาจารย์ในโรงเรียน 3 ขั้นตอน คือ การกำหนดความจำเป็นในการพัฒนา การวางแผนและการดำเนินงานโครงการพัฒนา และการประเมินผลการพัฒนา ในระดับปานกลาง แต่ขณะเดียวกันก็มีความเห็นว่า โรงเรียนมีปัญหาในการดำเนินงานทั้ง 3 ขั้นตอนดังกล่าว ในระดับปานกลางเช่นกัน ปัญหาด้านกำหนดความจำเป็น ได้แก่ ขาดบุคลากรที่มีความรู้ทางด้านนี้ การประเมินผลการปฏิบัติงานยังไม่เหมาะสม จัดกิจกรรมโดยไม่สำรวจปัญหาและความต้องการของอาจารย์ ฯลฯ ด้านการวางแผนและการดำเนินโครงการ ได้แก่ ขาดแคลนวิทยากร ความจำกัดของงบประมาณ การประสานงานภายในโรงเรียน ผู้รับพัฒนาไม่เห็นความสำคัญและขาดความสนใจ ฯลฯ ด้านการประเมินผล ได้แก่ ไม่ใช้ผลการประเมินไปใช้ปรับแผนงานโครงการ อาจารย์ที่ผ่านกิจกรรมไม่นำความรู้ไปใช้พัฒนาตนเองและโรงเรียน ฯลฯ เป็นต้น