การควบคุมงบประมาณแผ่นดินโดยรัฐสภาในประเทศไทย : ศึกษาเฉพาะกรณีงบประมาณรายจ่าย

Abstract

หลักการทั่วไปในทางการคลังในระบอบประชาธิปไตยมีว่า รัฐบาลจะเก็บเงินไม่ได้ และจะจ่ายเงินก็ไม่ได้ เว้นแต่โดยความยินยอมของรัฐสภา และรัฐสภาจะอนุมัติเงินจ่ายหรือตั้งเก็บภาษีได้ ก็แต่โดยคำแนะนำหรือข้อเสนอของรัฐบาล โดยความมุ่งหมายสำคัญของหลักการดังกล่าว เพื่อให้อำนาจการควบคุมในทางการคลังเป็นของรัฐสภา แม้ว่าการควบคุมในทางการคลังโดยรัฐสภาของประเทศต่างๆ จะเป็นไปตามหลักการเดียวกันที่ว่าการจ่ายเงินและการเก็บเงินจะกระทำได้แต่โดยความเห็นชอบของรัฐสภาเท่านั้น แต่ในทางปฏิบัติ วิธีการควบคุมในทางการคลังก็จะมีความแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ รัฐสภาจะเลือกวิธีการที่ประกันได้ว่า การใช้จ่ายเงินของรัฐจะเป็นไปตามเจตนารมณ์ของรัฐสภา และการใช้จ่ายนั้นจะเป็นไปเพื่อประโยชน์ของส่วนร่วมอย่างมีประสิทธิภาพ จากการศึกษาระบบการควบคุมงบประมาณแผ่นดินโดยรัฐสภาในประเทศไทย พบข้อเท็จจริงว่าระบบดังกล่าวยังไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ และไม่สามารถให้หลักประกันกับการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินได้เช่นเดียวกับการควบคุมในทางการคลังโดยรัฐสภาของต่างประเทศเนื่องมาจากสาเหตุ 2 ประการ 1. การขาดผู้ช่วยเหลือในการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐสภา รวมถึงการขาดแคลนข้อมูลข่าวสารที่มีความสำคัญ 2. ระบบการตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณยังไม่มีความเข้มแข็งในการทำหน้าที่ข้อเสนอแนะจากการศึกษา คือ ควรมีการปรับปรุงบทบาทของรัฐสภาในการควบคุมงบประมาณแผ่นดินให้สามารถทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการพัฒนาองค์กรที่จะทำหน้าที่แทนรัฐสภาในการติดตามและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณ และการพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารภายในรัฐสภาเอง