พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถกับงานด้านการคลัง พ.ศ.2450-2474

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาถึงแนวความคิด นโยบาย บทบาทและผลงานของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ที่เกี่ยวข้องกับงานด้านการคลังของประเทศในช่วงปี พ.ศ. 2540-2474 รวมถึงต้องการประเมินผลว่าผลงานของพระองค์มีประโยชน์ ประสบความสำเร็จ และมีอุปสรรคในราชการคลังอย่างไร ผลการศึกษาพบว่า พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ทรงมีความคิดและแนวนโยบายเพื่อรักษาผลประโยชน์ของประเทศเป็นสำคัญ ทรงทำงานด้วยความอุตสาหะ วิริยะ ทรงเป็นผู้มีความกล้าหาญอย่างมากในการที่จะคัดค้านในสิ่งที่พระองค์ทรงเห็นว่าจะเป็นผลเสียต่อการคลังของประเทศ ผลงานของพระองค์ส่วนใหญ่จะอยู่ในช่วงแห่งการดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ทั้งนี้เนื่องจากทรงเป็นผู้มีความรับผิดชอบงานคลังโดยตรง และไดรับมอบหมายอำนาจจากพระมหากษัตริย์ในการตัดสินพระทัยด้านการบริหารและการดำเนินการต่างๆ ผลงานที่สำคัญของพระองค์มีหลายประการคือ การปรับปรุงงานในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ การแก้ปัญหาเรื่องเงินตราของประเทศ ตลอดจนการจัดหารายได้มาใช้จ่ายภายในประเทศ รวมถึงการแก้ปัญหาเรื่องการใช้จ่ายเงินของประเทศที่มีอยู่จำนวนจำกัดให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ผลจากการดำเนินงานของพระองค์ ทำประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติอย่างมาก ที่สำคัญคือ การรวบรวมหน้าที่เกี่ยวกับพระราชทรัพย์ และการเงินของประเทศมาอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ซึ่งได้ถือปฏิบัติมาจนถึงในปัจจุบันนี้ ในการดำเนินงานของพระองค์นั้น พระองค์ได้ประสบปัญหาหลายประการ ทั้งจากความยุ่งยากในการบริหารงานคลังโดยทั่วไป อำนาจการบริหารที่มีอยู่อย่างจำกัด ภายใต้ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ อันมีส่วนทำให้นโยบายบางประการของพระองค์ไม่ประสบผลสำเร็จ รวมทั้งการถูกริดรอนอำนาจในตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เนื่องจากปัญหาความขัดแย้งทางด้านการใช้จ่ายเงินกับพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จนทำให้พระองค์ต้องทรงขอลาออกจากตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติในปี พ.ศ. 2465 แต่แม้กระนั้นพระองค์มิได้ท้อถอยในอันที่จะทำประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติ ยังคงทรงอุทิศตนให้กับงานทางด้านการคลังในหน้าที่ของนายกสภาการคลัง ตามที่ได้รับมอบหมายจากพระมหากษัตริย์ต่อมาตราบจนถึงสิ้นพระชนม์