การวิเคราะห์การกัดเซาะและการตกตะกอน ตอนท้ายเขื่อนห้วยแงด โครงการเขื่อนน้ำเข็กโดยใช้คอมพิวเตอร์

Abstract

การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์การกัดเซาะและการตกตะกอนในล้ำน้ำเข็ก ช่วงท้ายเขื่อนห้วยแงดถึงหน้าเขื่อนบ้านเข็กใหญ่ ในโครงการไฟฟ้าพลังน้ำเขื่อนน้ำเข็ก ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) โดยใช้โปรแกรม HEC-6 รุ่น 4.0 ช่วยวิเคราะห์การกัดเซาะและการตกตะกอนในลำน้ำ และอ่างเก็บน้ำ ขั้นตอนของการศึกษาประกอบด้วย การเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งจากแหล่งข้อมูลต่างๆที่มีอยู่แล้ว และจากการสำรวจภาคสนาม การวิเคราะห์ข้อมูล การปรับเทียบแบบจำลอง และการใช้แบบจำลองในการวิเคราะห์การกัดเซาะและการตกตะกอนทั้งในกรณีที่ไม่มีการสร้างเขื่อน และกรณีที่มีการสร้างเขื่อน นอกจากนั้น ยังได้เปรียบเทียบผลการวิเคราะห์ครั้งนี้กับผลการวิเคราะห์ของกฟผ. ซึ่งใช้โปรแกรม HEC-6 รุ่น 3.2 ที่ใช้ความสัมพันธ์ Toffaleti ผลการศึกษาสรุปได้ว่า หลังจากมีการก่อสร้างเขื่อน และดำเนินงานโครงการผ่านไปเป็นเวลา 50 ปี จะเกิดการกัดเซาะในลำน้ำตั้งแต่ท้ายเขื่อนห้วยแงดจนถึงรูปตัดขวางที่ 14 (PH-A) ซึ่งเป็นบริเวณโรงผลิตไฟฟ้า หลังจากนั้นจะเริ่มมีการตกตะกอนตั้งแต่รูปตัดขวางที่ 13 จนถึงหน้าเขื่อนบ้านเข็กใหญ่ โดยจะมีการตกตะกอนมากที่สุดบริเวณรูปตัดขวางที่ 13 และการตกตะกอนส่วนใหญ่จะอยู่ห่างจากเขื่อนบ้านเข็กใหญ่ไปทางเหนือน้ำมากกว่า 2.5 กม.โดยขนาดของตะกอนประมาณ 78% เป็นตะกอนทราย (Silt) เมื่อเปรียบเทียบผลการศึกษาครั้งนี้กับผลการศึกษาของ กฟฝ. ปรากฏว่าแนวโน้มของการกัดเซาะและการตกตะกอนส่วนใหญ่จะใกล้เคียงกัน กล่าวคือ จะมีการกัดเซาะในลำน้ำตั้งแต่ท้ายเขื่อนห้วยแงดจนถึงรูปตัดขวางก่อนถึงโรงผลิตไฟฟ้า และจะมีการตกตะกอนที่รูปตัดขวางทางท้ายน้ำของโรงผลิตไฟฟ้าจนถึงหน้าเขื่อนบ้านแข็กใหญ่ ซึ่งจากผลการศึกษาทั้งสองครั้งแสดงให้เห็นว่าปัญหาเรื่องการกัดเซาะและตกตะกอนไม่มีผลกระทบต่อการดำเนินงาน และประสิทธิภาพของโครงการตลอดอายุการใช้งาน อนึ่ง จากการศึกษาครั้งนี้พบว่าโปรแกรม HEC-6 เป็นโปรแกรมสำหรับการไหล 1 มิติ ไม่เหมาะสมที่จะใช้ในการวิเคราะห์การกัดเซาะและการตกตะกอน ในกรณีที่ศึกษาลำน้ำภูเขา ที่การเปลี่ยนแปลงสภาพทางกายภาพของลำน้ำได้รับอิทธิพลจากสภาพทางธรณีวิทยามากกว่าอิทธิพลจากการกัดเซาะ และการตกตะกอน