การจัดลำดับความสำคัญของชุมชนเมืองในภาคกลาง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาขนาด หน้าที่ และจัดลำดับความสำคัญของชุมชนเมืองในภาคกลาง พร้อมทั้งศึกษาการกระจายของระบบชุมชนเมืองเพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาพื้นที่ภาคกลาง จากการวิเคราะห์ตัวแปรจำนวน 4 กลุ่ม รวม 38 ตัวแปร คือ ด้านประชากรและสังคมสาธารณูปโภค การเงินการคลัง การค้าและบริการ พบว่า ตัวแปรที่มีค่าน้ำหนักมาก และถือเป็นตัวแปรสำคัญในการจัดลำดับความสำคัญของชุมชนเมืองในภาคกลางคือ จำนวนห้องพักในโรงแรม จำนวนโรงแรม รายได้จริงของเทศบาล และรายจ่ายจริงของเทศบาล ทั้งนี้สามารถจัดลำดับความสำคัญของชุมชนเมือง ได้ 3 ลำดับ คือ ลำดับที่ 1 จำนวน 3 ชุมชน ลำดับที่ 2 จำนวน 10 ชุมชน และลำดับที่ 3 จำนวน 27 ชุมชน โดยชุมชนเมืองที่มีความสำคัญมากที่สุดและเป็นชุมชนเมืองขนาดใหญ่ที่สุด คือ เทศบาลเมืองนครสวรรค์ รองลงมาคือเทศบาลเมืองพิษณุโลกและเทศบาลเมืองนครปฐม ส่วนชุมชนเมืองที่มีความสำคัญน้อยที่สุดและเป็นชุมชนเมืองขนาดเล็กที่สุดคือเทศบาลตำบลอัมพวา ซึ่งชุมชนเมืองในภาคกลางทั้ง 40 แห่ง นอกจากจะมีหน้าที่เป็นศูนย์กลางการปกครองแล้ว ยังทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางหลักในการให้บริการ ด้านสาธารณูปโภค สาธารณูปการ การค้าและบริการแก่พื้นที่โดยรอบ ระดับของการให้บริการจะแตกต่างกันไปตามลำดับความสำคัญ จากการศึกษาการกระจายของระบบชุมชนเมือง พบว่า การกระจายของชุมชนเมืองในภาคกลางตามลำดับความสำคัญทั้ง 3 ลำดับ มีการกระจายค่อนข้างจะเป็นระบบที่สมบูรณ์ คือมีรูปแบบการกระจายเป็น 3 : 10 : 27 ซึ่งคล้ายคลึงกับทฤษฎีแหล่งกลางของคริสตัลเลอร์ และจากการศึกษาการกระจายของเมืองไทยโดยอาศัยจำนวนประชากรเป็นเกณฑ์เพียงตัวแปรเดียว พบว่า ชุมชนเมืองในภาคกลางมีการกระจายใกล้เคียงกับกฎขนาด-ลำดับของเมือง