ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมอนามัยแม่ในชุมชนแออัด ในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

ในการศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และประชากร ที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมอนามัยแม่ในชุมชนแออัดในเขตกรุงเทพมหานคร ที่ได้ดำเนินการสาธารณสุขมูลฐานแล้ว ซึ่งพฤติกรรมอนามัยแม่ในการศึกษาครั้งนี้ หมายถึงจำนวนครั้งในการไปรับบริการฝากครรภ์เมื่อตั้งครรภ์บุตรคนสุดท้าย โดยใช้ข้อมูลจากโครงการวิจัยผลกระทบของโครงการสาธารณสุขมูลฐานต่อชุมชนในเขตกรุงเทพมหานคร ที่ได้ดำเนินการสำรวจโดยสถาบันประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับสำนักอนามัยกรุงเทพมหานคร โดยได้รับการสนับสนุนทางด้านเงินจากองค์การ UNICEF ทำการเก็บข้อมูลในเดือนพฤศจิกายน 2529 ตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้คือ สตรีที่มีอายุ 15-49 ปีที่สมรสแล้ว กำลังอยู่กินกับสามี หรือแยกกันอยู่ หม้าย หรือหย่าร้าง และเคยมีบุตร จึงมีจำนวนตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ 731 ราย ผลการศึกษาครั้งนี้พบว่า ปัจจัยทางด้านการศึกษา แหล่งที่สตรีได้รับความรู้และคำแนะนำ อายุของสตรี และจำนวนบุตรที่มีชีวิตอยู่ในปัจจุบัน มีอิทธิพลต่อการไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไป กล่าวคือสตรีที่มีการศึกษาสูงไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีที่มีการศึกษาต่ำ สตรีที่ได้รับความรู้และคำแนะนำจากบุคลากรทางด้านสาธารณสุข ไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีที่ไม่เคยได้รับความรู้และคำแนะนำ สตรีที่อายุน้อยไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีอายุมาก และสตรีที่มีบุตรมีชีวิตในปัจจุบันจำนวนน้อย ไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีที่มีบุตรมีชีวิตในปัจจุบันจำนวนมาก ในส่วนปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมอนามัยแม่ ในเรื่องจำนวนครั้งการไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไป ซึ่งสอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่รายได้ของครอบครัวและทัศนคติที่มีต่อบริการศูนย์สาธารณสุขกรุงเทพมหานคร พบว่า สตรีที่ครอบครัวมีรายได้สูงไปฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีที่ครอบครัวมีรายได้ต่ำ และสตรีที่มีความพอใจต่อบริการศูนย์สาธารณสุขกรุงเทพมหานคร ไปรับบริการฝากครรภ์ 4 ครั้งขึ้นไปมากกว่าสตรีที่แสดงความไม่พอใจต่อบริการศูนย์สาธารณสุขกรุงเทพมหานคร และสุดท้ายคือ ปัจจัยที่ไม่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมอนามัยแม่ในการไปรับบริการฝากครรภ์ โดยไม่มีนัยสำคัญทางสถิติและไม่สอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ ได้แก่ สถานภาพการทำงานของสตรี พบว่า สตรีที่ทำงานและไม่ทำงาน ไปรับริการฝากครรภ์ในจำนวนที่ไม่แตกต่างกัน