จังหวะและทำนองในเพลงฉ่อยและลำตัด

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาจังหวะและทำนองในเพลงฉ่อยและลำตัดซึ่งเป็นเพลงพื้นบ้านตามแนวภาษาศาสตร์ เนื้อหาสำคัญของวิทยานิพนธ์แบ่งเป็น 2 ตอน คือจังหวะของเพลงฉ่อยและลำตัด กับ ทำนองของเพลงฉ่อยและลำตัด จากการศึกษาพบว่า ถึงแม้ว่าเพลงฉ่อยและลำตัดจะมีฉันทลักษณ์คล้ายกัน แต่ในเวลาร้องเพลงทั้ง 2 ประเภทแล้วจังหวะและทำนองของเพลงทั้งสองมีความแตกต่างกันหลายประการ ผลจากการเปรียบเทียบพบว่า จำนวนหน่วยจังหวะ จังหวะหยุด และหน่วยระหว่างการหยุดในแต่ละบาทของเพลงฉ่อยมีน้อยกว่าลำตัด และหน่วยจังหวะที่มีพยางค์เกิน 2 พยางค์ มักปรากฎในลำตัดน้อยกว่าเพลงฉ่อย นอกจากนั้นแล้วพิสัยของเสียงในการร้องเพลงฉ่อยยังแคบกว่าลำตัดอีกด้วย จากผลการวิเคราะห์จึงสามารถสรุปได้ว่า เพลงฉ่อยและลำตัดมีความแตกต่างกันทั้งในแง่จังหวะและทำนอง ในแง่จังหวะ เพลงฉ่อยมีหน่วยจังหวะและจังหวะหยุดในแต่ละบาทน้อยกว่าลำตัด ทั้งจำนวนพยางค์ในแต่ละหน่วยจังหวะของเพลงฉ่อยก็มีน้อยกว่าลำตัด ข้อแตกต่างเหล่านี้ทำให้จังหวะในการร้องลำตัดกระแทกกระทั้นและรวดเร็วกว่าเพลงฉ่อย ในแง่ทำนอง พิสัยของเสียง ที่ใช้ในการร้องเพลงฉ่อยก็แคบกว่าลำตัดมาก จึงทำให้ทำนองเสียงในการร้องเพลงฉ่อยเรียบกว่าการร้องลำตัด ความแตกต่างของจังหวะและทำนองของเพลงฉ่อยและลำตัดดังกล่าวนี้เอง จึงทำให้เพลงฉ่อยมีความเนื่องแบบกลมกลืนทั้งในจังหวะและทำนอง (rhythmic and melodic conjunct) ในขณะที่ลำตัดมีจังหวะและทำนองที่มีความเนื่องแบบไม่กลมกลืน (rhythmic and melodic disjunct)ในระหว่างการร้อง