ผู้ชนะสิบทิศ : ละครพันทางของเสรี หวังในธรรม

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาละครพันทางเรื่อง ผู้ชนะสิบทิศ บทประพันธ์ของ เสรี หวังในธรรม จากต้นฉบับเรื่องเดิมของยาขอบ โดยศึกษาตั้งแต่ประวัติละครพันทางที่เริ่มขึ้นในปลายรัชกาลที่ 4 จนถึงปัจจุบัน ศึกษาขั้นตอนการแสดงองค์ประกอบที่สำคัญของการแสดงละครพันทางของกรมศิลปากรตั้งแต่ พ.ศ.2945 ถึง พ.ศ.2537 และเน้นกลวิธีการแสดงละครพันทางเรื่อง ผู้ชนะสิบทิศ ที่เสรี หวังในธรรม ปรับปรุงขึ้นซึ่งแตกต่างไปจากแบบแผนการแสดงของกรมศิลปากรแต่เดิม วิธีวิจัย ใช้การวิจัยเชิงเอกสาร การสังเกตการณ์แสดงตอนสำคัญ 10 ครั้งและตอนนั้นๆ ที่แสดงเป็นครั้งแรกบนเวทีโรงละครแห่งชาติ การสัมภาษณ์แนวลึกผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เกี่ยวข้องกับการแสดง ผู้ชมตลอดจนประสบการณ์ของผู้วิจัยในละครเรื่องนี้มาโดยตลอด ผลการวิจัยพบว่า ละครพันทางที่ริเร่มโดยเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง เป็นการแสดงละครรำออกภาษาทั้งเรื่องดนตรี ฟ้อนรำ ให้ต่างไปจากละครรำของไทยในยุคนั้น ต่อมาพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ได้จัดการแสดงละครแบบพันทางขึ้น โดยทรงพัฒนาให้วิจิตรขึ้น ครั้นถึงยุคกรมศิลปกากรก็ได้จัดการแสดงละครพันทางสืบมาจนถึงปัจจุบัน โดยปรับปรุงรูปแบบให้กะทัดรัด หรุหราและมีองค์ประกอบการแสดงมากขึ้น อาทิ ระบำ ในปี พ.ศ. 2528 นายเสรี หวังในธรรม จัดแสดงละครพันทางเรื่องใหม่คือ ผู้ชนะสิบทิศ โดยแปลงบทร้อยแก้ว เป็นร้อยกรองโดยสามารถรักษาอรรถรสของเนื้อหาและภาษาเอาไว้ ให้ตัวละครแสดงนิสัยและอารมณ์แบบสมจริง สอดแทรกความตลกในเนื้อหาและบุคลิกของตัวละคร ออกแบบเครื่องแต่งกายให้แตกต่างไปจากรูปแบบเดิมพอควร เพิ่มความสมจริงในเรื่องฉาก แสง เสียง การแสดงละครเรื่องนี้เป็นที่นิยมของคนดูจำนวนมาก การแสดงแบ่งเป็นตอน 60 ตอน แสดงต่อเนื่องกันไปตั้งแต่ต้นจนจบเรื่อง ทำให้คนดูติดตามตลอดเวลา จากการสังเกตของผู้วิจัยพบว่คนดูประจำเป็นกลุ่มสตรีวัยประมาณ 27 ถึง 70 ปี