โครงสร้างองค์กรการบริหารงานบุคคลของข้าราชการอัยการในประเทศไทย

Abstract

อัยการเป็นกลไกที่สำคัญอย่างหนึ่งในกระบวนการบริหารงานยุติธรรมทางอาญา มีหน้าที่รักษาผลประโยชน์ของสาธารณชนการดำเนินคดีอาญา และคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน จึงจำเป็นที่องค์กรอัยการจะต้องมีความเป็นอิสระปราศจากการแทรกแซงจากฝ่ายใดๆ จากการศึกษาแสดงให้เห็นว่า ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2478 อัยการอยู่ภายใต้การควบคุมของฝ่ายบริหารโดยสิ้นเชิง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยสามารถเข้าไปสั่งการโดยตรงในเรื่องการปฏิบัติภารกิจ และการบริหารงานบุคคลของอัยการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2478 จนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2503 จึงได้มีกฎหมายให้หลักประกันความเป็นอิสระในการปฏิบัติหน้าที่ของอัยการ ซึ่งเป็นหน้าที่ที่สำคัญในงานยุติธรรมทางอาญา แม้ว่าในการบริหารงานบุคคลของอัยการจะตกอยู่ภายใต้อำนาจของรัฐมนตรีก็ตาม ในปี พ.ศ. 2503 ได้มีกฎหมายจัดตั้ง “คณะกรรมการอัยการ” ขึ้นเพื่อเป็นหลักประกันในการบริหารงานบุคคลของอัยการให้เป็นอิสระ คณะกรรมการอัยการประกอบด้วย กรรมการจำนวน 11 คน โดยมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นประธาน แต่ในปี พ.ศ. 2534 ตำแหน่งประธานคณะกรรมการอัยการซึ่งเดิมรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยนั้นได้ถูกเปลี่ยนเป็นข้าราชการอัยการบำนาญ ที่ได้รับเลือกตั้งจากอัยการทั่วประเทศ ซึ่งสอดคล้องกับการแยกตัวออกจากกระทรวงมหาดไทยของสำนักงานอัยการสูงสุดมาเป็นองค์กรอิสระภายใต้กำกับดูแลของนายกรัฐมนตรี โครงสร้างและองค์ประกอบของคณะกรรมการอัยการได้รับการวิจารณ์เป็นอย่างมากถึงการขาดความรับผิดชอบต่อองค์กรที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษา จึงเสนอแนวทางแก้ไขปัญหาความรับผิดชอบของคณะกรรมการที่จะจัดตั้งขึ้นได้ 3 แนวทาง คือ 1. ให้คณะกรรมการอัยการมีโครงสร้างเหมือนอย่างปัจจุบัน นายกรัฐมนตรีมีหน้าที่รับผิดชอบในงานด้านงบประมาณของสำนักอัยการสูงสุด และมีอำนาจยับยั้งมติของคณะกรรมการอัยการในเรื่องการบริหารงานบุคคล 2. ควรที่จะเพิ่มเติมองค์ประกอบของคณะกรรมการอัยการโดยเพิ่มกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งเป็นบุคคลภายนอก โดยข้าราชการอัยการเป็นผู้เลือก และนายกรัฐมนตรียับยั้งมติของคณะกรรมการอัยการได้ 3. ประธานคณะกรรมการอัยการควรจะดำรงตำแหน่งโดยนายกรัฐมนตรี แทนที่จะเลือกจากข้าราชการอัยการบำนาญ