การผลักดันทางการเมืองของกลุ่มผลประโยชน์ในยุค "ประชาธิปไตยแบบราชการ" : ศึกษากรณีร่างพระราชบัญญัติการพิมพ์

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์การผลักดันข้อเรียกร้องของกลุ่มผลประโยชน์ของผู้ประกอบอาชีพหนังสือพิมพ์ต่อกระบวนการนิติบัญญัติภายใต้ระบบการเมืองแบบ “ประชาธิปไตยแบบราชการ” ของไทย โดยมุ่งพิจารณาเฉพาะกรณีร่างพระราชบัญญัติการพิมพ์ในช่วงปี พ.ศ. 2528-2530 ซึ่งปรากฏว่า กลุ่มผลประโยชน์ดังกล่าวไม่ประสบผลสำเร็จในการผลักคันให้มีกฎหมายการพิมพ์ที่เสรีนิยมมากขึ้น การวิจัยมุ่งวิเคราะห์โครงสร้างของกลุ่มผลประโยชน์ดังกล่าว ช่องทางที่ใช้ในการเข้าถึงผู้ตัดสินใจในกระบวนการนิติบัญญัติ และวิธีการอื่น ๆ ในการผลักดัน อีกทั้งพิจารณาในส่วนของกลุ่มผลประโยชน์เอง และอุปสรรคที่มาจากองค์กรนิติบัญญัติและลักษณะของระบอบการเมือง การวิจัยพบว่า ระบอบการเมืองแบบ “ประชาธิปไตยแบบราชการ” เปิดโอกาสให้กลุ่มผลประโยชน์ผู้ประกอบอาชีพหนังสือพิมพ์เสนอข้อเรียกร้องเพื่อให้ได้มาซึ่งกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพของตนในขั้นตอนของการริเริ่มกฎหมาย แต่ไม่รวมถึงขั้นตอนต่าง ๆ ของการพิจารณาร่างกฎหมายซึ่งเปิดโอกาสให้แต่เฉพาะผู้ที่มีอาชีพหนังสือพิมพ์ที่รัฐสภาคัดเลือก ได้เข้าร่วมในกระบวนการตัดสินใจ นอกจากนั้นกติกาของระบอบดังกล่าว (รัฐธรรมนูญ) เปิดโอกาสในระดับหนึ่งให้ข้าราชการ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของวุฒิสภา สกัดกั้นความต้องการของกลุ่มผลประโยชน์ที่ข้าวราชการพิจารณาเห็นว่า อาจนำความยากลำบากมาสู่การปฏิบัติหน้าที่ของตน อย่างไรก็ดีสิ่งที่เป็นเงื่อนไขสำคัญมิให้การเรียกร้องประสบผลสำเร็จคือ ความอ่อนแอบของกลุ่มผลประโยชน์ผู้ประกอบอาชีพหนังสือพิมพ์เอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความไม่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน การไม่สามารถระดมความสนับสนุนจากสมาชิกของกลุ่มและบุคคลที่สาม ตลอดจนการไม่ใช้ทรัพยากรทางการเมืองของตนอย่างเต็มที่