ต้นทุนคุณภาพของการจัดบริการดูแลสุขภาพมารดาและทารกภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพของประเทศไทย

Abstract

การศึกษานี้เป็นการศึกษาต้นทุนคุณภาพ ของการจัดบริการดูแลสุขภาพมารดาและทารก ของเครือข่ายโรงพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนเป็นหน่วยบริการของสำนักงานหลักประกัน สุขภาพ ประจำจังหวัด ในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าของประเทศไทย ใช้วิธีที่ใช้ในการเก็บข้อมูลต้นทุนคุณภาพ คือ Prevention-Appraisal-Failure cost element method ( PAF model ) จากแหล่งข้อมูลดังนี้ ฐานข้อมูลการเบิกจ่ายค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยใน ฐานข้อมูลการจ่ายเงินชดเชยตามมาตรา 41 ฐานข้อมูลการบริหารจัดการงบประมาณ จากสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ฐานข้อมูลการสำมะโนประชากร จากสำนักงานสถิติแห่งชาติ ฐานข้อมูลทรัพยากรสุขภาพ จากกระทรวงสาธารณสุข เก็บข้อมูลตั้งแต่ปี 2550-2554 ประมวลผลในระดับจังหวัด ผลการศึกษาใช้มูลค่าปี พ.ศ 2550 เป็น ปีฐาน พบว่า ต้นทุนป้องกัน คิดเป็นมูลค่าเฉลี่ย 297 บาทต่อประชากร สิทธิหลักประกันสุขภาพ ( UC ) 1 รายต่อปี ต้นทุนการประเมิน คิดเป็นมูลค่าเฉลี่ย 22 บาทต่อประชากร UC 1 รายต่อปี และต้นทุนความสูญเสีย คิดเป็นมูลค่าเฉลี่ย 71 บาท ต่อประชากร UC 1 รายต่อปีหรือ เฉลี่ย 3,323 บาทต่อการเข้ารับบริการผู้ป่วยใน และพบว่าต้นทุนทั้งสามกลุ่ม มีแนวโน้มสูงขึ้น ทุกปี ทั้งนี้การวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วยสมการเชิงเส้นแบบ Generalized Estimating Equations ( GEE ) พบว่า ต้นทุนป้องกัน และต้นทุนการประเมิน มีความสัมพันธ์แปรผันตรงกับการเพิ่มขึ้นของต้นทุนความสูญเสีย ( p – value < 0.001 ) สะท้อนว่ากรอบแนวคิดของการศึกษาต้นทุนคุณภาพตามรูปแบบ PAF Model อาจไม่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในประเมินผลการบริหารคุณภาพของระบบบริการสุขภาพ ได้โดยตรง ซึ่งอาจเป็นผลจากการให้ความสำคัญต่อความสูญเสียอย่างสูงในบริการสุขภาพ รวมถึงข้อจำกัดในการตีมูลค่าของต้นทุนความสูญเสียในมุมมองของหน่วยงาน ผู้จ่ายเงินที่เพิ่มขึ้นจากความสามารถในการป้องกันการเสียชีวิตของแม่และ เด็กในโรงพยาบาล