วิวัฒนาการของโทษริบทรัพย์สินในประเทศไทยและปัจจัยที่ส่งผลต่อความเปลี่ยนแปลง

Abstract

โทษริบทรัพย์สินเป็นโทษที่มีการบังคับใช้มาอย่างยาวนานตั้งแต่โบราณ สำหรับชาติตะวันตกนั้นพบหลักฐานการลงโทษดังกล่าวในสมัยก่อนคริสตกาล ส่วนในประเทศไทยปรากฏหลักฐานในยุคสมัยกรุงศรีอยุธยา ซึ่งในสมัยก่อนนั้นเป็นกระบวนการลงโทษในทางทรัพย์สินที่มีความรุนแรงต่อผู้กระทำความผิดเป็นอย่างยิ่ง โดยการบังคับเอากับทรัพย์สินทุกสิ่งอย่างของผู้กระทำความผิดรวมถึงข้าทาส บริวารตกเป็นของหลวงด้วย ซึ่งแสดงให้เห็นถึงวัตถุประสงค์ของการแก้แค้นทดแทนต่อผู้กระทำความผิด และยังเป็นการยับยั้งข่มขู่ผู้อื่นมิให้กระทำการเช่นเดียวกันอีก การลงโทษริบทรัพย์สินนั้นแม้จะมีมาอย่างยาวนาน แต่การเปลี่ยนแปลงของกระบวนการริบทรัพย์สินนั้นก็หาใช่เพราะการกำหนดโดยไร้เหตุผลหรือไม่มีที่มาที่ไปของผู้มีอำนาจในสมัยนั้นๆไม่ แต่กลับเกิดขึ้นจากปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลแทบทั้งสิ้น ปัจจัยที่เกี่ยวข้องเหล่านั้นได้แก่ ปัจจัยด้านสังคม ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยด้านสังคมการเมืองระหว่างประเทศ และปัจจัยด้านกฎหมายระหว่างประเทศ อย่างไรก็ตามในแต่ละยุคสมัยนั้น ปัจจัยต่างๆ ก็ล้วนส่งผลต่อวิวัฒนาการกระบวนการลงโทษริบทรัพย์สินที่แตกต่างกันออกไป ดังจะเห็นได้จากปัจจัยด้านสังคมมีผลต่อยุคสมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นเป็นอย่างมาก แต่ในยุคปฏิรูปกฎหมายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกลับเป็นปัจจัยด้านสังคมการเมืองระหว่างประเทศที่ส่งผลยิ่งกว่าปัจจัยด้านอื่นๆ ส่วนในยุคปัจจุบันกลับพบว่าปัจจัยด้านกฎหมายระหว่างประเทศส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดและยังคงมีผลอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่ปัจจัยทางเศรษฐกิจเป็นปัจจัยที่ส่งผลรองลงมา