ลักษณะทางกายวิภาคศาสตร์ของ retaining ligaments ที่มีความสัมพันธ์กับ facial soft tissue บริเวณใบหน้าส่วนกลาง

Abstract

การศึกษาลักษณะทางกายวิภาคศาสตร์ของ retaining ligaments เป็นสิ่งที่มีความสำคัญในการป้องกันภาวะแทรกซ้อนในขณะที่มีการทำหัตถการผ่าตัดยกกระชับใบหน้า ซึ่งงานวิจัยนี้จึงมีความสนใจศึกษาเกี่ยวกับลักษณะทางกายวิภาคศาสตร์ของ retaining ligament และความสัมพันธ์ของ retaining ligaments นี้กับเนื้อเยื่อต่างๆบริเวณใบหน้า การวิจัยในครั้งนี้ผู้วิจัยได้ใช้ร่างของผู้บริจาคเพื่อการศึกษา ณ ภาควิชาภายวิภาคศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นร่างของผู้บริจาคร่างกายที่ผ่านการดองด้วยน้ำยารักษาสภาพโดยสมบูรณ์แบบนุ่มจำนวน 28 ครึ่งใบหน้า ก่อนการวัดในแต่ละใบหน้าจะมีการอ้างอิงแกน Frankfort หลังจากนั้นจะทำการวัดความกว้าง, ความยาว, ความหนาของ retaining ligaments และระยะห่างจากขอบหลังของ retaining ligament ไปยังจุดอ้างอิงต่างๆ ผลการศึกษาพบว่า major zygomatic retaining ligament (MaZRL) เอ็นที่มีลักษณะเป็นเส้นเดี่ยวๆ มีจุดเกาะต้นอยู่บริเวณตัวของกระดูกโหนกแก้มเหนือต่อจุดเกาะต้นของกล้ามเนื้อ zygomaticus major และเกาะไปยังกล้ามเนื้อ orbicularis oculi บริเวณขอบด้านนอก และมีความสัมพันธ์กับแขนงของเส้นประสาท facial มีระยะห่าง 7.31 ± 7.26 มิลลิเมตร ในขณะที่ minor zygomatic retaining ligament (MiZRL) เป็นเอ็นที่มีลักษณะเป็นแผ่นกั้นมีจุดเกาะต้นอยู่บริเวณขอบล่างของส่วนโค้งของกระดูกโหนกแก้มใต้ต่อกล้ามเนื้อ zygomaticus major และในส่วนของ masseteric retaining ligament (MRL) ที่พบนั้นได้มีการแบ่งกลุ่มตามจุดเกาะต้นได้ 3 กลุ่ม คือ จุดเกาะต้นมาจากกล้ามเนื้อร้อยละ 49.4, จุดเกาะต้นมาจากเอ็นของกล้ามเนื้อร้อยละ 45.5 และจุดเกาะต้นมาจากทั้งกล้ามเนื้อกับเอ็นของกล้ามเนื้อร้อยละ 5.2 นอกจากนี้ยังมีการแบ่งกล้ามเนื้อ masseter ออกเป็น 9 บริเวณ และพบ masseteric retaining ligament ในแต่ละบริเวณ ดังนี้ 1) บริเวณด้านหน้าส่วนบนของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 0.4 , 2) บริเวณตรงกลางส่วนบนของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 3.4, 3) บริเวณด้านหลังส่วนบนของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 13.3, 4) บริเวณด้านหน้าส่วนกลางของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 8.2, 5) บริเวณส่วนกลางของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 16.3, 6) บริเวณด้านหลังส่วนกลางของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 24.0, 7) บริเวณด้านหน้าส่วนล่างของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 15.9, 8) บริเวณตรงกลางส่วนล่างของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ 15.0 และ 9) บริเวณด้านหลังส่วนล่างของกล้ามเนื้อ masseter ร้อยละ3.4 และยังพบว่า upper masseteric retaining ligament นั้น จะอยู่บริเวณส่วนบนทางด้านหลังของกล้ามเนื้อ masseter (บริเวณที่ 3 ) และเส้นประสาทที่อยู่ใกล้กับเอ็นนี้มีระยะ 0.98 ± 2.04 มิลลิเมตร การที่จะตัดเอ็นนี้ออกต้องระวังการเกิดการบาดเจ็บต่อเส้นประสาทประมาณ 2 มิลลิเมตร และในส่วนสำคัญของ retaining ligaments ที่อยู่บริเวณกึ่งกลางกล้ามเนื้อ (บริเวณที่ 5 และ 6) สามารถพบได้บ่อยในแต่ละตัวอย่างและมีความหนาแน่น การตัดส่วนของเอ็นทั้งสองบริเวณนี้ออกจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้สามารถดึงผิวหนังได้อย่างเพียงพอขณะทำหัตถการผ่าตัดยกกระชับใบหน้าได้