กระบวนการมีส่วนร่วมเพื่อการบริหารจัดการที่ดินทำกินของผู้มีรายได้น้อย: กรณีศึกษา โครงการบ้านมั่นคงเมืองชุมแพ จังหวัดขอนแก่น

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1). ศึกษากระบวนการมีส่วนร่วมและระดับการมีส่วนร่วม 2). ศึกษาปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดการตัดสินใจมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการที่ดินทำกินด้วตนเองของผู้มีรายได้น้อย วิธีวิจัยได้ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกร่วมกับวิเคราะห์ระดับการมีส่วนร่วม และการทำแบบสอบถามเพื่อประเมินปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดการตัดสินใจมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการที่ดินทำกิน และนำเสนอด้วยข้อมูลสถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า การบริหารจัดการที่ดินร่วมกันของโครงการลงขันนารวมเมืองชุมแพประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ประกอบด้วยขั้นตอนการค้นพบปัญหาร่วมกัน ขั้นตอนการกำหนดแนวทางแก้ไข ขั้นตอนการดำเนินงาน และขั้นตอนการประเมินผล สำหรับผลการวิเคราะห์ระดับการมีส่วนร่วมพบว่า ภาพรวมของระดับการมีส่วนร่วมอยู่ในระดับกลาง โดยกระบวนการมีส่วนร่วมโครงการลงขันนารวมเมืองชุมแพมีการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างหน่วยงานภาครัฐและภาคประชาชน รวมถึงการให้ความสำคัญในการรับฟังการแสดงความคิดเห็นขัดแย้ง จึงเกิดฉันทามติและสามารถก้าวผ่านความขัดแย้งที่เกิดขึ้นได้ ในส่วนของผลการวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดการตัดสินใจมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการที่ดินทำกิน จากกลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่มพบว่า ปัจจัยที่มีอิทธิพลมากที่สุดของกลุ่มคณะบริหารจัดการโครงการลงขันนารวม ได้แก่ ปัจจัยด้านทัศนคติและแรงจูงใจ รองลงมาคือ ปัจจัยด้านวิธีการมีส่วนร่วม ส่วนปัจจัยที่มีอิทธิพลมากที่สุดของกลุ่มสมาชิกทั่วไป ได้แก่ ปัจจัยด้านบทบาทของกลุ่มคณะบริหารจัดการโครงการลงขันนารวมในการทำหน้าที่เป็นตัวแทนติดต่อประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและส่งเสริมให้เกิดความร่วมมือจากทุกฝ่าย รองลงมาคือ ปัจจัยด้านวิธีการมีส่วนร่วมเช่นเดียวกัน โดยที่การนำเสนอความคิดเห็นของกลุ่มสมาชิกทั่วไปเป็นไปโดยปราศจากการชักนำของผู้มีอำนาจ แนวทางในการส่งเสริมการบริหารจัดการที่ดินทำกินด้วยตนเองของผู้มีรายได้น้อย ประกอบด้วย การมีผู้นำที่ดีเพื่อช่วยเสริมสร้างทัศนคติ, การสร้างกลไกการสื่อสาร การให้ข้อมูลและการแสดงความคิดเห็น, การสร้างฉันทามติ, การจัดตั้งบทบาทหน้าที่ให้ชัดเจนและเหมาะสม และการมีผู้มีส่วนได้เสียจากทุกฝ่ายเข้าร่วม