ความหลากหลายของกล้วยไม้ตามเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนยอดภูกระดึง อุทยานแห่งชาติภูกระดึง จังหวัดเลย

Abstract

ภูกระดึงมีพื้นที่หลักเป็นภูเขายอดตัดขนาดใหญ่ และบริเวณที่ราบบนยอดนี้สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 1,100-1,350 เมตร สภาพป่าส่วนใหญ่ของพื้นที่เป็นป่าสนเขาต่ำ และอีกส่วนเป็นป่าดิบเขาต่ำที่มีน้ำตกหลายแห่งตั้งอยู่ แม้ว่าพื้นที่ถูกประกาศจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติมาเกือบ 60 ปี แต่มีการสำรวจพรรณไม้เพียงไม่กี่ครั้ง เห็นได้จากการเก็บตัวอย่างกล้วยไม้ในพื้นที่ที่พบเพียง 30 ชนิด คณะผู้วิจัยเห็นว่าควรมีการสำรวจกล้วยไม้ในพื้นที่อย่างจริงจัง โดยได้สำรวจตั้งแต่เดือนตุลาคม 2557 จนถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2559 พบกล้วยไม้ทั้งหมด 87 ชนิด ใน 5 วงศ์ย่อย 43 สกุล ซึ่งเป็นกล้วยไม้อิงอาศัยมากที่สุด 32 ชนิด รองลงมาเป็นกล้วยไม้ดิน 27 ชนิด กล้วยไม้เจริญบนหิน 22 ชนิด และกล้วยไม้ที่อิงอาศัยได้ทั้งบนต้นไม้และหิน 6 ชนิด เมื่อพิจารณาร่วมกับข้อมูลจากแหล่งอื่นๆ ได้แก่ ภาพถ่าย ณ ศูนย์บริการนักท่องเที่ยววังกวาง, ข้อมูลจากเจ้าหน้าที่หน่วยลาดตระเวน, และตัวอย่างจากพิพิธภัณฑ์พืช พบว่าความหลากหลายของกล้วยไม้บนยอดภูกระดึงน่าจะมากถึง 120 ชนิด ซึ่งในการสำรวจครั้งนี้ยังสำรวจไม่พบกล้วยไม้อีก 33 ชนิด โดยสาเหตุที่สำรวจไม่พบนี้คาดว่าเพราะมีการลักลอบนำกล้วยไม้ออกจากพื้นที่, การสูญหายของถิ่นที่อยู่อาศัย, และสภาพพื้นที่ที่ถูกไฟป่าและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศรบกวน หรือหากมองในแง่ดี อาจจะยังคงอยู่ในพื้นที่ที่ไม่สามารถเข้าไปสำรวจได้ เนื่องจากอันตรายจากช้างป่า ผลการสำรวจนี้คาดว่าจะเป็นข้อมูลพื้นฐานต่อโครงการเฝ้าระวังกล้วยไม้ เพื่อให้กล้วยไม้ในพื้นที่มีประชากรใหญ่ขึ้นและคงอยู่ต่อไป