การเล่าเรื่องความทรงจำของสงครามโลกครั้งที่สองในภาพยนตร์สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบความทรงจำร่วมและการสื่อความหมายจากมุมมองตัวละครผู้ถูกกระทำในภาพยนตร์สงครามโลกครั้งที่สองของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี โดยใช้การวิเคราะห์ตัวบท (Textual analysis) จากภาพยนตร์เยอรมัน 7 เรื่อง ที่เข้าฉายในโรงภาพยนตร์ตั้งแต่ปีพ.ศ 2533 -2558 และจากการรวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบความทรงจำร่วมในภาพยนตร์ประกอบด้วย 2 ส่วนคือ ส่วนที่ 1 รูปแบบการเล่าเรื่อง ได้แก่ รูปแบบประสบการณ์ รูปแบบคู่ปรปักษ์ รูปแบบสะท้อน และรูปแบบผสม โดยรูปแบบที่ต่างส่งผลต่อความทรงจำที่จะต่างออกไปด้วย ส่วนที่ 2 กลวิธีการสร้างความทรงจำมีการนำเสนอข้อมูลทางประวัติศาสตร์อย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่ การใช้ข้อความบรรยายเสริม ใช้ภาพจากบุคคลจริง และภาพยนตร์หรือเสียงบันทึกจากช่วงเวลาจริงเพื่อเสริมความเข้าใจและสร้างความน่าเชื่อถือให้ภาพยนตร์ มีการนำเสนอเหตุการณ์ในภาพยนตร์และสร้างการมีส่วนร่วมแก่ผู้ชมผ่านองค์ประกอบภาพยนตร์ ซึ่งประกอบด้วย องค์ประกอบด้านภาพ องค์ประกอบด้านแสงและเงาองค์ประกอบด้านสี และองค์ประกอบด้านฉาก เพื่อนำเสนอภาพความเสียหายในช่วงสงคราม, นำเสนอทุกข์ของตัวละคร , ชะตากรรมที่ตกเป็นรองของตัวละคร สร้างความสมจริงและสร้างบรรยากาศหดหู่ นอกจากนี้ยังใช้การตัดต่อระหว่างฉากเพื่อสะท้อนถึงภาวะจิตใจตัวละครหรือเพื่อสื่อสารกับผู้ชมโดยตรง การสื่อความหมายจากมุมมองผู้ถูกกระทำ พบว่ามีการสื่อถึงความเจ็บปวดโดยการนำเสนอภาพความเจ็บปวดทั้งที่เกิดแก่ร่างกายและจิตใจของตัวละคร ในภาพยนตร์ที่นำเสนอเหตุการณ์ในสงครามกลุ่มผู้ถูกกระทำจะเป็นประชากรทั้งหมดและตัวละครเอกมักเป็นผู้ที่สนับสนุนรัฐบาล ส่วนภาพยนตร์ที่นำเสนอตัวละครเอกที่มีลักษณะต่อต้านรัฐบาลหรือไม่อาจอยู่ภายใต้ระบอบนาซีได้กลุ่มตัวละครเอกจะถูกกระทำเลวร้ายเป็นพิเศษ โดยลักษณะของผู้ถูกกระทำจากทั้ง 7 เรื่อง มี 3 ลักษณะ คือ ลักษณะน่าเห็นใจ ลักษณะน่าชื่นชม และลักษณะที่ให้ความรู้สึกเป็นกลาง ส่วนการนำเสนอสาเหตุของความเจ็บปวดมี 2 ลักษณะ ได้แก่ ต้นตอความเจ็บปวดคือนาซีและมีการนำเสนอตัวละครคู่ปรปักษ์ซึ่งเป็นภาพแทนของระบอบ อีกลักษณะคือต้นตอความเจ็บปวดคือระบอบความเชื่อ