พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน กับงานด้านการสื่อสารคมนาคม (พ.ศ. 2460-2475)

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงบทบาทและผลงานทางด้านการสื่อสารคมนาคมของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ได้รับการศึกษาจากประเทศตะวันตกและนำวิทยาการอันทันสมัยในด้านดังกล่าวมาปรับปรุงความเจริญก้าวหน้าของประเทศ ผลจากการศึกษาพบว่า พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน ทรงเป็นผู้บริหารที่ประสบความสำเร็จอย่างมากในการนำความเจริญก้าวหน้าทางด้านการสื่อสารคมนาคมมาสู่ประเทศไทยโดยลำดับมา เป็นผลให้การพัฒนากิจการด้านนี้ขยายตัวออกไปอย่างรวดเร็วตลอดสมัยที่ทรงดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมรถไฟ และเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม โดยเฉพาะงานในด้านกิจการรถไฟ ถนนและทางหลวง การบินพาณิชย์ระหว่างประเทศ ตลอดจนการสื่อสารคมนาคมในด้านการไปรษณีย์ โทรเลข โทรศัพท์ และ วิทยุกระจายเสียง แต่อย่างไรก็ตาม ในการบริหารงานของพระองค์ดังกล่าว พบว่าต้องทรงประสบปัญหาและอุปสรรคสำคัญหลายประการ นับตั้งแต่การเผชิญหน้ากับอิทธิพลและการแสวงผลประโยชน์ของประเทศตะวันตก และปฏิกิริยาคัดค้านจากผู้บริหารในรัฐบาลที่ได้รับผลกระทบจากการดำเนินนโยบายของพระองค์ ซึ่งปรากฏว่าทรงสามารถผ่อนคลายปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ให้บรรเทาเบาบางลงได้ ที่เห็นได้อย่างชัดเจนคือทรงประสบความสำเร็จในการต่อรองผลประโยชน์กับประเทศมหาอำนาจตะวันตกในกิจการรถไฟและการบินพาณิชย์ระหว่างประเทศทำให้ฝ่ายไทยไม่เสียเปรียบและได้รับประโยชน์ตอบแทนตามสมควร ในกรณีที่พระดำริและนโยบายของพระองค์ไม่เป็นที่ยอมรับจากผู้บริหารในรัฐบาลก็จะทรงชี้แจงให้เหตุผลจนได้รับความเชื่อถือและโอนอ่อนคล้อยตามจากรัฐบาลในที่สุด จึงนับได้ว่างานพัฒนากิจการสื่อสารคมนาคมของประเทศในช่วงระหว่าง พ.ศ. ๒๔๖๐ – ๒๔๗๕ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เกิดจากแนวพระดำริและแรงผลักดันของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เป็นอย่างมาก และเป็นรากฐานของความเจริญก้าวหน้าในกิจการสื่อสารคมนาคมของประเทศในปัจจุบัน