การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือของนักเรียนในห้องเรียนรวมระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น

Abstract

การวิจัยและพัฒนาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ1) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือของนักเรียนในห้องเรียนรวมระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น 2) ศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือของนักเรียนในห้องเรียนรวมระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น พัฒนารูปแบบจากการศึกษาเอกสารและสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 15 คน และสังเกตการสอนของครูศิลปะในห้องเรียนรวม 5 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพและรับรองรูปแบบด้วยการสนทนากลุ่มโดยผู้ทรงคุณวุฒิ กลุ่มตัวอย่างในการทดลองใช้รูปแบบคือ นักเรียนในห้องเรียนรวมระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนพิบูลประชาสรรค์ จำนวน 28 คน ในจำนวนนี้เป็นนักเรียนที่มีความต้องการพิเศษ 5 คน ดำเนินการทดลอง 2 หน่วยการเรียนรู้ เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูลวิจัย ได้แก่ แบบวัดความรู้ทางศิลปะ แบบประเมินผลงานศิลปะ แบบประเมินประพฤติกรรมตนเองด้านการเรียนรู้แบบร่วมมือ แบบสังเกตพฤติกรรมด้านการเรียนรู้แบบร่วมมือ และแบบแสดงความคิดเห็นต่อการเรียนศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือของนักเรียน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยค่าเฉลี่ย และวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ (Repeated ANOVA) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา(Content Analysis) ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1. รูปแบบการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือในห้องเรียนรวม (ACIModel) มี 8 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ 3) เนื้อหา 4) กระบวนการจัดการเรียนรู้ 5) การเตรียมสื่อและวัสดุอุปกรณ์ 6) การจัดบรรยากาศและสภาพแวดล้อม 7) บทบาทครู 8) บทบาทนักเรียน ซึ่งกระบวนการจัดการเรียนรู้มี 6 ขั้น คือ 1) วิเคราะห์ความสามารถทางศิลปะและจัดกลุ่ม 2) การรับรู้ทางศิลปะและสร้างสรรค์งานศิลปะตามธรรมชาติของแต่ละบุคคล 3) แบ่งปันประสบการณ์ทางศิลปะ 4) ร่วมมือสร้างสรรค์งานศิลปะ 5) ตรวจสอบพฤติกรรมการร่วมมือสร้างสรรค์งานศิลปะและให้ข้อมูลย้อนกลับ 6) แสดงผลงานและวิเคราะห์ผลการร่วมมือสร้างสรรค์งานศิลปะ ผลการตรวจสอบคุณภาพและรับรองรูปแบบก่อนนำไปใช้ด้วยการสนทนากลุ่มโดยผู้ทรงคุณวุฒิพบว่ารูปแบบมีความสอดคล้องกับทฤษฏีและเหมาะสมในการนำไปใช้ และหลังจากทดลองพบว่าครูได้รับอรรถประโยชน์จากการทดลองใช้รูปแบบและนักเรียนมีพัฒนาทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือและมีผลสัมฤทธิ์ด้านการเรียนรู้ศิลปะที่สูงขึ้น 2. ผลของการทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือในห้องเรียนรวม (ACI Model) พบว่า 1) นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้ทางศิลปะก่อนเรียนและหลังเรียนระยะที่ 3 เพิ่มขึ้นจากระยะที่ 1 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ.05 2) นักเรียนมีคะแนนเฉลี่ยของผลงานศิลปะที่ทำร่วมกันเป็นกลุ่มสูงกว่าผลงานที่ทำเป็นรายบุคคล 3) นักเรียนมีคะแนนพัฒนาการด้านทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือก่อนเรียนและหลังเรียน ระยะที่ 2,3 และ 5 เพิ่มขึ้นจากระยะที่ 1 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 4) นักเรียนมีคะแนนพัฒนาการด้านทักษะการเรียนรู้แบบร่วมมือระหว่างเรียนตั้งแต่ระยะที่ 2,3,4,5,6 เพิ่มขึ้นจากระยะที่ 1 ระยะที่ 3,4,5,6 เพิ่มขึ้นจากระยะที่ 2 ระยะที่ 5,6 เพิ่มขึ้นจากระยะที่ 3 และ 4 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ.05 5) นักเรียนมีความรู้สึกมีความสุข สนุกที่ได้เรียนศิลปะ ภูมิใจที่ได้ทำกิจกรรมร่วมกับเพื่อน อยากให้ตัวเองและเพื่อนเลิกทำพฤติกรรมที่ไม่ดีและปรับปรุงการทำงานศิลปะให้ดีขึ้น ข้อเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใช้ ควรจัดเป็นกิจกรรมเสริมหลักสูตรโดยสามารถบูรณาการกิจกรรมภายในกลุ่มสาระศิลปะและข้ามกลุ่มสาระนำไปประยุกต์ใช้กับนักเรียนในชั้นเรียนที่สูงขึ้นไป และสำหรับการวิจัยครั้งต่อไปควรพัฒนาการจัดการเรียนรู้ศิลปะเพื่อส่งเสริมความร่วมมือสำหรับผู้เรียนตั้งแต่ระดับประถมศึกษาจนถึงอุดมศึกษาให้มีความต่อเนื่องและเน้นความร่วมมือระหว่างนักเรียน ครูและผู้ปกครองในการจัดการเรียนรู้