สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตกในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

Abstract

ในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว สปป.ลาว มีอาคารสิ่งก่อสร้างมากมายหลายรูปแบบทั้ง ลาวเดิม อาณานิคม ลาวอาณานิคม ลาวประยุกต์ ทันสมัย และผสม งานวิจัยส่วนใหญ่จะศึกษาเกี่ยวกับสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นที่หมายถึง ลาวเดิมและลาวประยุกต์ ที่ส่วนงานวิจัยเกี่ยวกับสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบ ลาวอาณานิคม และอาณานิคม มีเฉพาะในพื้นที่ที่เป็นเขตอนุรักษ์ จึงมีวัตถุประสงค์จะสำรวจอาคารที่มีรูปแบบลาวอาณานิคม อาณานิคม และลาวประยุกต์ โดยรวมเรียกว่าสถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก จากการศึกษาพบ สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก รวม 267 หลัง ใน 13 แขวง 18 เมือง 38 บ้าน ประกอบด้วยอาคารเดี่ยว 134 หลัง อาคารแถว 87 หลัง และอื่นๆเช่น อาคารขนาดใหญ่ และอาคารแฝดรวม 46 หลัง ทั้งนี้แบ่งเป็นอาคารสถาบัน 80 หลัง บ้านพักอาศัย 54 หลัง ธุรกิจการค้า 106 หลัง และศาสนคาร 27 หลัง ส่วนผู้ครอบครองนั้น ราชการเป็นเจ้าของ 36 หลัง บุคคล หน่วยงานเอกชน และองค์กรทางศาสนาเป็นเจ้าของ 159 44 และ28 หลัง ตามลำดับ สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก ที่มีรูปแบบอาณานิคมมีจำนวน 173 หลัง พบในแขวงหลวงพระบาง 44 หลัง จำปาศักดิ์ 40 หลัง นครหลวงเวียงจันทน์ 36 หลัง สุวรรณเขต 22 หลัง และพื้นที่อื่นๆ แบ่งเป็นประเภทอาคารสถาบัน 59 หลัง บ้านพักอาศัย 29 หลัง ธุรกิจการค้า 78 หลัง และศาสนคาร 7 หลัง อาคารส่วนใหญ่มีสภาพดี หรือต้องซ่อมแซม อย่างละ 91 หลัง อาคารที่มีสภาพทรุดโทรมมากมีเพียง 12 หลัง สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก ที่มีรูปแบบลาวอาณานิคม สำรวจพบ 80 หลัง พบในแขวงพบในแขวงหลวงพระบาง 31 หลัง จำปาศักดิ์ 22 หลัง นครหลวงเวียงจันทน์ 13 หลัง และพื้นที่อื่นๆ 14 หลัง แบ่งประเภทอาคารเป็นสถาบัน 17 หลัง บ้านพักอาศัย 23 หลัง ธุรกิจการค้า 22 หลัง ศาสนคาร 18 หลัง สภาพดี 46 หลัง ต้องซ่อมแซม 31 หลัง และทรุดโทรมมาก 3 หลัง สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก ที่มีรูปแบบลาวประยุกต์ มีจำนวน 14 หลัง พบในแขวงหลวงพระบาง 6 หลัง เวียงจันทน์ 3 หลัง นครหลวงเวียงจันทน์ 1 หลัง สุวรรณเขต 3 หลัง และจำปาศักดิ์ 1 หลัง แบ่งเป็นประเภทอาคารสถาบัน 4 หลัง บ้านพักอาศัย 2 หลัง ธุรกิจการค้า 6 หลัง และศาสนคาร 2 หลัง อาคารที่พบมีสภาพดี 9 หลัง ต้องซ่อมแซม 5 หลัง การศึกษาครั้งนี้ยังพบว่า สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตกที่ต้องซ่อมแซมนั้น ส่วนมากจะเป็นของหน่วยงานราชการและเอกชน ถ้าเป็นอาคารส่วนบุคคลและองค์กรทางศาสนาจะมีสภาพดี อีกทั้งมีข้อเสนอให้คงสภาพและคงการใช้ 149 หลัง ส่วนที่เหลือคงสภาพและเปลี่ยนการใช้ 2 หลัง เปลี่ยนสภาพและคงการใช้ 90 หลัง และเปลี่ยนสภาพและการใช้ 26 หลัง สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตกที่พบ ส่วนใหญ่จะอยู่ริมแม่น้ำสายหลัก ซึ่งเคยเป็นเมืองเก่าในสมัยที่ฝรั่งเศสปกครอง ส่วนในเมืองอื่นๆจะพบน้อย เนื่องจากถูกทำลายระหว่างสงคราม ทั้งนี้สถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลตะวันตก ที่มีรูปแบบอาณานิคมนั้น มีรูปแบบตามสถาปัตยกรรมฝรั่งเศส ในเวียดนามและกัมพูชา ส่วนใหญ่เป็นอาคารสถาบันและธุรกิจการค้า ส่วนสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบลาวอาณานิคม จะเป็นแบบผสมระหว่างสถาปัตยกรรมฝรั่งเศส กับองค์ประกอบของสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ส่วนใหญ่เป็นศาสนคารและบ้านพักอาศัย ส่วนสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบลาวประยุกต์จะเป็นแบบผสมเช่นกัน แต่เป็นแบบสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ผสมกับองค์ประกอบของสถาปัตยกรรมฝรั่งเศส แต่เนื่องจากวัสดุก่อสร้างเป็นไม้ส่วนใหญ่มีสภาพทรุดโทรม