การดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายจำเลย

Abstract

ปัจจุบันประเทศไทยมีพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ฉบับที่ 26 (พ.ศ. 2558) ในเรื่องการดำเนินคดีแบบกลุ่ม เพื่อแก้ไขปัญหากรณีที่มีคู่ความจำนวนมากในข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายเดียวกัน เพื่อลดปริมาณคดีที่ขึ้นสู่ศาล ประหยัดค่าใช้จ่ายและระยะเวลาในการดำเนินคดี และทำให้แนวคำพิพากษาเป็นไปในทิศทางเดียวกัน แต่กฎหมายบัญญัติเฉพาะการดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายโจทก์เท่านั้น ไม่ได้บัญญัติเรื่องของการดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายจำเลย จากการศึกษาพบว่าในบางคดีที่มีผู้ละเมิดหรือผิดสัญญาเป็นจำนวนมากยังคงต้องแยกฟ้องเป็นแต่ละคดีไปอีกทั้งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งที่ใช้บังคับอยู่นั้นยังไม่พียงพอที่จะแก้ไขปัญหาดังกล่าวได้ ทำให้เกิดปัญหาปริมาณคดีที่ขึ้นสู่ศาลเป็นจำนวนมาก เสียเวลาและค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาแนวความคิดและรูปแบบการดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายจำเลยที่ปรากฏในต่างประเทศ อันได้แก่ ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศแคนาดา มาใช้บังคับโดยเปรียบเทียบกับเงื่อนไขสำคัญของกฎหมายการดำเนินคดีแบบกลุ่มของไทย โดยวิเคราะห์เปรียบเทียบในประเด็นการเข้าสู่การดำเนินคดีแบบกลุ่ม คุณสมบัติผู้แทนกลุ่มและทนายความ การใช้สิทธิออกจากกลุ่ม และการกำหนดค่าทนายความฝ่ายจำเลย ผู้วิจัยจึงขอเสนอให้มีมาตรการทางกฎหมายการดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายจำเลยมาเป็นอีกช่องทางหนึ่ง โดยอาจแก้ไขสาระสำคัญบางประการในพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ฉบับที่ 26เพื่อให้เกิดความเหมาะสม ทั้งหมด 5 ประเด็นดังต่อไปนี้ (1) การกำหนดลักษณะกลุ่มบุคคลนั้นให้ใช้กับการดำเนินคดีแบบกลุ่มฝ่ายจำเลยได้โดยแก้ไขคำนิยาม “กลุ่มบุคคล”เป็น “บุคคลหลายคนที่อาจฟ้องหรืออาจถูกฟ้อง ภายใต้เงื่อนไขการมีปัญหาข้อเท็จจริงและหลักกฎหมายอย่างเดียวกัน” ส่วนในเรื่องจำนวนบุคคลให้นำหลักเกณฑ์การพิจารณาตามกฎหมายการดำเนินคดีแบบกลุ่มของไทยที่มีอยู่ประกอบกับแนวพิจารณาความเหมาะสมของจำนวนกลุ่มของกฎหมายสหรัฐอเมริกามาบังคับใช้ (2) ควรวางหลักเกณฑ์การพิจารณาคุณสมบัติผู้แทนหรือทนายความฝ่ายจำเลยให้ชัดเจนมากขึ้น (3) ประเด็นการใช้สิทธิออกจากกลุ่มนั้น ให้ศาลมีบทบาทในการใช้ดุลพินิจพิจารณาคำร้องขอออกจากกลุ่มของจำเลย(4) ค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดีกลุ่มและ (5)การกำหนดเงินรางวัลทนายความจำเลยนั้น ควรให้ศาลเข้ามามีบทบาทในการพิจารณาคำนวณเงินรางวัลทนายความตามความเหมาะสมและควรจัดให้มีกองทุนของรัฐที่จะเข้ามาช่วยสนับสนุนในเรื่องค่าใช้จ่ายและค่าทนายความในการดำเนินคดี