องค์กรทางสังคมและการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพคนพิการ : กรณีศึกษาศูนย์ฟื้นฟูอาชีพคนพิการพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของศูนย์ฟื้นฟูอาชีพคนพิการพระประแดงในการตอบสนองนโยบายของรัฐเกี่ยวกับการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพคนพิการ วิเคราะห์รูปแบบและกระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการของศูนย์ฯ และความคิดเห็นของคนพิการเกี่ยวกับการตอบสนองความต้องการและการให้บริการ รวมทั้งประเมินผลที่คนพิการได้รับทางด้านเศรษฐกิจและสังคมภายหลังจากผ่านกระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านอาชีพของศูนย์ฯ ในการศึกษาใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลเอกสาร การสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การจัดสนทนากลุ่ม และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม โดยมีกลุ่มเป้าหมายประกอบด้วย เจ้าหน้าที่ของศูนย์ฟื้นฟูอาชีพคนพิการพระประแดง คนพิการที่กำลังอยู่ระหว่างการฟื้นฟูอาชีพและคนพิการที่ผ่านกระบวนการฟื้นฟูอาชีพจากศูนย์ฯ ไปแล้ว ผลการศึกษาพบว่า บทบาทการดำเนินงานของศูนย์ฟื้นฟูอาชีพคนพิการพระประแดงแบ่งได้ 3 ด้าน คือ (1) ด้านการให้บริการ พบว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านสังคม มีผลต่อความเปลี่ยนแปลงของคนพิการที่เข้ารับการฝึก เช่น ทำให้คนพิการมีสภาพจิตใจที่ดีขึ้น กล้าแสดงออก กล้าเข้าสังคม สามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความปกติสุข (2) ด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพทางอาชีพ พบว่า ศูนย์ฯ ยังขาดบุคลากรผู้ถ่ายทอดวิชาชีพที่มีความรู้ทางเทคโนโลยีที่ทันสมัย ในขณะเดียวกัน วัสดุอุปกรณ์ในการเรียนการสอนยังไม่เพียงพอ และหลักสูตรยังไม่ทันสมัย ทำให้เมื่อผู้เข้ารับการฟื้นฟูฯ จบออกไปแล้ว ไม่สามารถนำความรู้มาใช้ได้ในสถานการณ์จริงที่มีความเปลี่ยนแปลงไป (3) ด้านการสร้างและประสานเครือข่าย เป็นบทบาทที่ศูนย์ฯ เริ่มมีการดำเนินงานใน "เชิงรุก" โดยเน้นให้คนในชุมชนสามารถดูแลคนพิการในชุมชนของตนเองได้ ส่วนผลทางด้านเศรษฐกิจและสังคมภายหลังที่คนพิการผ่านกระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพจากศูนย์ฯ แล้ว พบว่า คนพิการมีการพึ่งตนเองได้ในระดับที่แตกต่างกันไป โดยแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม กลุ่มที่หนึ่ง สามารถพึ่งตนเองได้ คือ มีอาชีพที่มั่นคง มีรายได้ และมีเงินออม รวมทั้งสามารถช่วยเหลือสังคมได้ กลุ่มที่สองพึ่งตนเองได้ แต่ยังไม่มีเงินเหลือเก็บ กลุ่มที่ 3 ไม่สามารถพึ่งตนเองได้ เนื่องจากมีสภาพความพิการที่รุนแรง จากผลการศึกษาในส่วนนี้พบว่า ศูนย์ฯ มีส่วนที่ช่วยให้คนพิการมีความรู้ความสามารถที่จะออกไปประกอบอาชีพในสังคมภายนอกและสามารถเลี้ยงตนเองได้ แต่ระดับการพึ่งตนเองของคนพิการขึ้นอยู่กับสภาพความพิการ และขีดความสามารถในการเรียนรู้ของแต่ละบุคคล