เส้นทางวิชาชีพของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ : การวิจัยชาติพันธุ์วรรณนาอภิมานและการวิเคราะห์เนื้อหา

Abstract

ศึกษาเส้นทางวิชาชีพของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ โดยวิธีการสังเคราะห์งานวิจัย มีวัตถุประสงค์ย่อย 5 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาชีวิตของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ 2) เพื่อศึกษาคุณลักษณะความเป็นครูของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ 3) เพื่อศึกษาประสบการณ์ในวัยเด็ก แรงจูงใจในการเป็นครู และอุดมการณ์ในการทำงานของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ 4) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันระหว่างประสบการณ์ในวัยเด็ก แรงจูงใจในการเป็นครู อุดมการณ์ในการทำงานกับคุณลักษณะความเป็นครูของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ และ 5) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันระหว่างประสบการณ์ในวัยเด็กแรงจูงใจในการเป็นครู อุดมการณ์ในการทำงานและคุณลักษณะความเป็นครู กับการเป็นครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ วิธีการวิจัยที่ใช้คือ การวิจัยชาติพันธุ์วรรณาอภิมานและการวิเคราะห์เนื้อหา โดยมีงานวิจัยที่นำมาสังเคราะห์เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ จำนวน 9 เล่ม ผลการสังเคราะห์งานวิจัยพบว่า 1. งานวิจัยที่นำมาสังเคราะห์ทั้ง 9 เรื่อง เป็นวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโททั้งหมด เป็นงานวิจัยของสาขาวิชาวิจัยการศึกษามากที่สุด และเป็นวิทยานิพนธ์ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมากที่สุด กรณีศึกษาที่ปรากฏในงานวิจัยเป็นครูต้นแบบ จำนวน 26 คน และครูแห่งชาติจำนวน 6 คน รวมทั้งสิ้น จำนวน 32 คน 2. ครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีภูมิลำเนาอยู่ภาคเหนือมากที่สุด เป็นอาจารย์ 2 ระดับ 7 มากที่สุด ระดับการศึกษาสูงสุดคือปริญญาตรี เป็นครูต้นแบบ และสาขาวิชาที่ครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติได้รับรางวัลเป็นสาขาศิลปศึกษามากที่สุด 3. คุณลักษณะของความเป็นครูแบ่งเป็น 3 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านการจัดการเรียนการสอน ประกอบด้วยประเด็นย่อย 5 ประเด็น คือ 1.1) การเตรียมการสอนทั้งเนื้อหาและกิจกรรมให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ 1.2) การจัดสิ่งแวดล้อมและบรรยากาศห้องเรียนที่เร้าความสนใจจูงใจให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ 1.3) การจัดกิจกรรมให้มีความหลากหลายเพื่อเร้าความสนใจของนักเรียน 1.4) การใช้สื่อการสอนที่หลากหลายน่าสนใจและสอดคล้องกับบทเรียน และ 1.5) การใช้วิธีการวัดและประเมินผลที่หลากหลายเน้นการประเมินผลผู้เรียนเป็นรายบุคคล 2) ด้านคุณสมบัติเฉพาะและการครองตน ประกอบด้วยประด็นย่อย 10 ประเด็น คือ 2.1) ดำรงตนเป็นแบบอย่างที่ดีต่อรักเรียน 2.2) มีคุณธรรมและจริยธรรม 2.3) มีความรัก ศรัทธาและจิตวิญญาณในการเป็นครู 2.4) มีความรับผิดชอบ ตั้งใจ และทุ่มเทในการทำงาน 2.5) มีบุคลิกภาพดี น่าเชื่อถือและน่าเคารพเป็นที่ยอมรับของทุกคน 2.6) มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีกับทุกคน 2.7) มีความรอบรู้ในเนื้อหาที่สอน ใฝ่รู้และพัฒนาตนเองตลอดเวลา 2.8) มีความคิดสร้างสรรค์ ช่างคิด ช่างสังเกตและมีวิสัยทัศน์ 2.9) มีความเข้าใจในความแตกต่างระหว่างบุคคลของนักเรียน รักและปรารถนาดีต่อเด็ก และ 2.10) มีความอ่อนน้อมถ่อมตนเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น และ 3) ด้านความสัมพันธ์กับชุมชนและสังคม ประกอบด้วยประด็นย่อย 5 ประเด็นคือ 3.1) ได้รับการยกย่องและศรัทธาจากคนในชุมชน 3.2) สร้างความสัมพันธ์และความร่วมมืออันดีระหว่างโรงเรียนกับชุมชน 3.3) ร่วมมือกับคนในชุมชนในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ศิลปะและวัฒนธรรม 3.4) นำชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการสนับสนุนการเรียนการสอน และ 3.5 เป็นผู้นำทางวิชาการ ถ่ายทอดความรู้ให้แก่คนในชุมชนและสังคมเสมอ 4. ประสบการณืในวัยเด็กของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติสามารถสังเคราะห์ได้เป็น 3 ประเด็น ได้แก่ 1) เติบโตมาท่ามกลางครอบครัวที่อบอุ่น 2) ได้รับบทเรียนจากความยากลำบาก และ 3) ชีวิตต้องประสบกับความเปลี่ยนแปลง แรงจูงใจในการเป็นครูของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติสามารถสังเคราะห์ได้เป็น 3 ประเด็น ได้แก่ 1) มุ่งมั่นใฝ่ฝันด้วยตนเอง 2) พ่อแม่คือแรงจูงใจที่ยิ่งใหญ่ และ 3)แรงจูงใจจากภายนอก และอุดมการณ์ในการทำงานของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติสามารถสังเคราะห์ได้เป็น 3 ประเด็น ได้แก่ 1) ยึดมั่นในสถาบันชาติ ศาสน์และกษัตริย์ 2) เด็กคือหัวใจในการทำงาน และ 3) อดทน มุ่งมั่นและชัดเจน 5. ความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันระหว่างประสบการณ์ในวัยเด็ก แรงจูงใจในการเป็นครู อุดมการณ์ในการทำงานกับคุณลักษณะความเป็นครูของครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ สามารถนำมาวิเคราะห์เทียบเคียงให้เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยง โดยใช้การบูรณาการในรูปเมทริกซ์ (matrix) แสดงให้เห็นว่าทุกประเด็นทั้ง 4 ประเด็น มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกัน 6. การเป็นครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับคุณลักษณะความเป็นครูทุกข้อที่ผู้วิจัยได้สังเคราะห์มา แต่มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับอุปลักษณ์ในด้านที่เกี่ยวกับอุดมการณ์ในการทำงานเท่านั้น ไม่ได้มีความสัมพันธกับประสบการณ์ในวัยเด็กและแรงจูงใจในการเป็นครูอย่างแท้จริง แต่ประเด็นดังกล่าวอาจเป็นสิ่งที่ส่งผลให้เกิดอุดมการณ์ในการทำงานได้ ซึ่งก็ถือเป็นสิ่งที่อาจส่งผลทางอ้อมทำให้ได้เป็นครูผู้ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ