แผนที่ความเร็วคลื่นเฉือนระดับตื้น และการแบ่งชนิดของดินเพื่อประเมินผลกระทบจากแผ่นดินไหวบริเวณอำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย

Abstract

จังหวัดเชียงราย เป็นจังหวัดที่อยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทย เป็นบริเวณที่มีความเสี่ยงได้รับผลกระทบจากแรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว เนื่องจากมีหลักฐานการบันทึกเหตุการณ์แผ่นดินไหวในอดีต อีกประการคืออยู่ใกล้กับรอยเลื่อนมีพลัง (Charusiri et al., 2000) ที่มีแหล่งกำเนิดทั้งจากในประเทศไทยและประเทศข้างเคียง นอกจากนั้นลักษณะทางธรณีวิทยาของพื้นที่ตั้งอำเภอเมืองเชียงราย เป็นตะกอนชั้นดินอ่อน ที่เกิดจากการสะสมตัวของตะกอนแม่น้ำกก ซึ่งโดยทั่วไปนั้นตะกอนไม่แข็งตัวจะมีคุณสมบัติในการขยายแรงสั่นสะเทือนให้เพิ่มมากขึ้น (Pattararattanakul, P., 2003) กล่าวคือ ตะกอนดินที่มีค่าความเร็วคลื่นเฉือนต่ำมักมีคุณสมบัติการขยายแรงสั่นสะเทือนได้มากกว่าตะกอนดินที่มีค่าความเร็วคลื่นเฉือนสูง การประเมินความสามารถของการขยายแรงสั่นสะเทือนนั้น ได้ทำการอ้างอิงจากค่าความเร็วคลื่นเฉือนที่ระดับความลึก 30 เมตร ดังนั้นในงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อจัดทำแผนที่การแสดงการกระจายตัวชนิดของดิน ที่มีความสามารถในการขยายแรงสั่นสะเทือนตามข้อกำหนดของ NEHRP 2003 ในงานวิจัยนี้สามารถคำนวณค่าความเร็วคลื่นเฉือนได้จากวิธี การสำรวจคลื่นไหวสะเทือนผิวดินแบบหลายช่องรับสัญญาณ หรือ MASW (Multi-channel Analysis of Surface Wave)(Park et al., 1999) ซึ่งข้อดีของการสำรวจด้วยวิธีนี้คือ ให้กำเนิดพลังงานข้อมูลคลื่นไหวสะเทือนที่ง่ายและมีความชัดเจนของสัญญาณ การออกภาคได้ทำการเก็บข้อมูล 30 จุด ครอบคลุมชนิดดินทั้ง 5 ประเภทในพื้นที่การศึกษา และนำข้อมูลค่าความเร็วคลื่นเฉือนของดินในละจุดเก็บข้อมูลมาใช้อ้างอิงจำแนกชนิดดินตามข้อกำหนดของ NEHRP 2003 (National Earthquake Hazards Reduction Program) จัดทำเป็นแผนที่ NEHRP site classification จากการศึกษาสามารถจัดจำแนกชนิดดินตามข้อกำหนดของ NEHRP ได้เป็น 2 site class คือ C และ D โดยมีค่าความเร็วคลื่นเฉือนเฉลี่ยคือ 418 m/s และ 338 m/s ตามลำดับ และพื้นที่ส่วนใหญ่ของพื้นที่ศึกษาบริเวณอำเภอเมืองเชียงรายนั้นถูกจัดจำแนกเป็น site class D จึงมีความเสี่ยงต่อการได้รับการขยายแรงสั่นสะเทือนอย่างมาก เมื่อเกิดแผ่นดินไหวขึ้น ดังนั้นเพื่อความไม่ประมาท จึงควรมีการให้ความสำคัญและวางแผนระบบสาธารณูปโภค อาคาร สิ่งก่อสร้าง ในพื้นที่ดังกล่าว