นัยทางการเมืองในวรรณกรรมเรื่อง "ศรีธนญชัย"

Abstract

วิเคราะห์นัยทางการเมืองของวรรณกรรมเรื่อง "ศรีธนญชัย" ซึ่งเป็นวรรณกรรมที่มีความแปลกแตกต่างไปจากวรรณกรรมทั่วไป กล่าวคือ มีการลบหลู่ต่อเบื้องสูงหรือองค์พระมหากษัตริย์อยู่หลายครั้ง ซึ่งในความเป็นจริง การปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช องค์พระมหากษัตริย์เป็นสิ่งสูงสุดที่บุคคลทั่วไปไม่สามารถล่วงละเมิดได้ สิ่งเหล่านี้จะสามารถบอกได้หรือไม่ว่าแท้ที่จริงแล้ว วรรณกรรมเรื่องนี้มีจุดประสงค์ในการเป็นตัวแทนของประชาชนหรือชาวบ้านที่ได้รับความกดขี่ข่มเหงจากผู้ปกครองหรือมีสิ่งใดแอบแฝงอยู่ ซึ่งในการศึกษาวิจัยได้อาศัย ศรีทะนนไชยสำนวนกาพย์ ฉบับตีพิมพ์เผยแพร่ในงานฌาปนกิจศพ นายชิต ศุภสิทธิ์ พ.ศ. 2511 เป็นหลักในการวิเคราะห์และใช้ ศรีธนญชัยสำนวนอื่น เป็นส่วนประกอบโดยอาศัยวิธีการตีความแบบวิเคราะห์ตัวบทอย่างละเอียด และบริบททางประวัติศาสตร์ ในการศึกษวิจัยได้ตั้งสมมุติฐานไว้ว่า ศรีธนญชัยสามารถอธิบายภาพเชิงซ้อนระหว่างการดำเนินเรื่องของศรีธนญชัยกับเหตุการณ์บ้านเมืองในขณะนั้นได้ รวมทั้งเป็นสื่อความคิดทางการเมืองของประชาชนในสมัยนั้น ผลการศึกษาวิจัยพบว่า ศรีธนญชัยในประเทศไทยมีอยู่มากมายหลายสำนวนและปรากฏอยู่ในภูมิภาคต่างๆ ประกอบกับในบางสำนวนไม่สามารถบ่งถึงระยะเวลาที่แต่งได้อย่างแน่นอน จึงเป็นการยากที่จะระบุไปให้แน่ชัดในการทดสอบสมมุติฐานตามที่ได้ตั้งไว้ได้ แต่เฉพาะในศรีทะนนไชยสำนวนกาพย์ ฉบับตีพิมพ์เผยแพร่ในงานฌาปนกิจศพ นายชิต ศุภสิทธิ์ พ.ศ. 2511 ที่ได้นำมาเป็นหลักในการวิเคราะห์ปรากฏได้ว่าปฏิเสฑสมมุติฐานที่ได้ตั้งไว้อย่างสิ้นเชิง ศรีทะนนไชยฉบับนี้มีสิ่งที่แตกต่างไปจากศรีธนญชัยสำนวนอื่นในหลายส่วน และในความแตกต่างเหล่านี้เองก็สามารถทำให้ระบุลงไปได้ว่า ศรีทะนนไชยฉบับนี้น่าจะมิได้เกิดขึ้นจากจุดประสงค์ในการเล่าเรื่องที่มีแต่ความสนุกสนาน ตลกโปกฮา หรือมาจากภาพสะท้อนของการที่ราษฎรถูกกดขี่ข่มเหงจากเหล่าผู้ปกครองในขณะนั้น แต่เกิดขึ้นเนื่องมาจากจุดประสงค์ที่จะใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองของกลุ่มผู้แต่ง