การจำแนกและวิเคราะห์พืชพรรณในเมืองเพื่อหาความสัมพันธ์ของรูปแบบพืชพรรณในเมืองที่มีผลต่ออุณหภูมิผิวพื้นของเมือง: กรณีศึกษา กรุงเทพมหานคร

Abstract

การขยายตัวของเมืองในพื้นที่กรุงเทพมหานครเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบเชิงนิเวศของเมืองโดยเฉพาะพืชพรรณในเมือง (Urban Vegetation) เมื่อพืชพรรณในเมืองเปลี่ยนไปจะส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมและระบบนิเวศเมือง เช่น คุณภาพน้ำและอากาศแย่ลง การเกิดน้ำท่วมขังในพื้นที่เมือง และอุณหภูมิผิวพื้น (Surface Temperature) ของเมืองสูงขึ้น พืชพรรณในเมืองจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญต่อเมืองและระบบนิเวศเมือง มีทฤษฎีและงานวิจัยจำนวนมากสนับสนุนแนวความคิดว่าพืชพรรณในเมืองมีความสามารถในการช่วยลดอุณหภูมิผิวพื้นได้ แต่ยังไม่พบการศึกษาถึงลักษณะของโครงสร้างและรูปแบบเชิงปริภูมิที่ต่างกันของพืชพรรณในเมืองนั้นมีผลต่ออุณหภูมิผิวพื้นของเมืองอย่างไร วิทยานิพนธ์นี้เป็นการศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างรูปแบบเชิงปริภูมิของพืชพรรณในเมืองกับอุณหภูมิผิวพื้นของเมือง โดยการวิเคราะห์เปรียบเทียบแผนที่การจำแนกสิ่งปกคลุมดินพร้อมทั้งรูปแบบเชิงปริภูมิของพืชพรรณในเมืองกับแผนที่อุณหภูมิผิวพื้นของเมืองผ่านพื้นที่ศึกษา 8 พื้นที่ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีอัตราส่วนสิ่งปกคลุมดินใกล้เคียงกันแต่มีรูปแบบเชิงปริภูมิของสิ่งปกคลุมดินแตกต่างกัน พบว่าถึงแม้ผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณขนาดใหญ่จะมีค่าอุณหภูมิต่ำสุดน้อยกว่าผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณขนาดเล็ก แต่อุณหภูมิผิวพื้นจะต่ำลงเฉพาะภายในผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณและระยะประมาณ 60-120 เมตรโดยรอบเท่านั้น ผืนภูมิทัศน์ของสิ่งปลูกสร้างที่อยู่ใกล้เคียงจะยังคงมีอุณหภูมิผิวพื้นสูงกว่าอย่างเห็นได้ชัด ในทางกลับกันผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณขนาดเล็กแต่เรียงตัวกระจายอยู่ในพื้นที่สิ่งปลูกสร้างจะมีค่าอุณหภูมิสูงสุดต่ำกว่าผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณขนาดใหญ่ อีกทั้งยังแสดงให้เห็นว่าอุณหภูมิผิวพื้นในภาพรวมมีค่าต่ำลง ไม่จำกัดแค่เพียงบริเวณพื้นที่พืชพรรณ อย่างไรก็ตามเพื่อให้การลดอุณหภูมิผิวพื้นมีประสิทธิภาพดีที่สุดควรจะมีผืนภูมิทัศน์ของพืชพรรณทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็กกระจายอยู่ในพื้นที่เมือง