แสงในโลหะปราสาท วัดราชนัดดารามวรวิหาร

Abstract

โลหะปราสาทในวัดราชนัดดารามวรวิหาร สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นอาคารที่ทรงมีพระราชดำริให้สร้างแทนที่เจดีย์ ด้วยทรงมีพระราชประสงค์ให้เป็นโลหะปราสาทจำลองของนางวิสาขาที่สร้างขึ้นในสมัยพุทธกาลในประเทศอินเดีย และถัดมาได้มีการจำลองขึ้นในประเทศศรีลังกา เพื่อแสดงออกเชิงสัญญะว่าประเทศไทยมีพุทธศาสนาเป็นหลักของชาติ รูปแบบทางสถาปัตยกรรมเป็นอาคารทรงปราสาทลดหลั่นกันจากยอดสู่ฐาน มีช่องเปิดให้แสงธรรมชาติเข้าได้โดยรอบ เป็นพุทธสถาปัตยกรรมที่มีความโดดเด่นในเรื่องของการนำแสงเข้ามาภายในตัวอาคาร การศึกษาปรากฏการณ์แสงภายในโลหะปราสาท มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอมุมมองเรื่องแสงที่สัมพันธ์กับหลักธรรมทางพุทธศาสนาอันเป็นหลักสำคัญในการสร้างพุทธสถาปัตยกรรมในด้านของอาวาสสัปปายะ (สภาพแวดล้อม บริบท สถานที่ที่เหมาะสมเกื้อกูลต่อการพัฒนาจิต) ดำเนินการวิจัยโดยศึกษาลักษณะทางกายภาพของโลหะปราสาทที่มีผลต่อปรากฏการณ์แสง ที่ให้ความรู้สึกสงบเย็นอันเป็นสิ่งสำคัญในกระบวนการพัฒนาจิตตามมรรคาของศีล สมาธิ ปัญญา ตามหลักธรรมทางพุทธศาสนา จากการศึกษา พบว่าปรากฏการณ์แสงที่เกิดขึ้นให้ความสงบ และในความสงบมีพลังของความเคลื่อนไหวแฝงอยู่ในแต่ละชั้น กล่าวคือ ด้วยจังหวะของแสงที่เข้ามามีความนุ่มนวล สลัว ในจังหวะที่ซ้ำๆนั้นทำให้เกิดความสงบและในขณะเดียวกัน ความสว่างจากช่องแสงที่ปลายตาและช่องแสงด้านข้างที่เป็นจังหวะทำให้เกิดมีพลังความเคลื่อนไหวแฝงอยู่ในความสงบเปรียบเหมือนการมีสติตื่นรู้อย่างสงบมั่นคง และด้านความสัมพันธ์กันของแต่ละชั้นนั้นพบว่ามีความสว่างมากขึ้นตามลำดับตั้งแต่ชั้นแรก ขึ้นไปสู่ชั้นบนสุดอันเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ดุจเสมือนจิตที่สว่างขึ้นเป็นลำดับสู่ความเป็นผู้มีปัญญาในการดำเนินชีวิต