การออกแบบแสงสว่างสำหรับสถาปัตยกรรมในเขตเมืองเก่าน่าน

Abstract

เมืองน่านเป็นเมืองที่มีการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่อดีตและยังคงมีการอยู่อาศัยสืบมาจนถึงปัจจุบัน สถาปัตยกรรมในเขตเมืองเก่าน่านมีเอกลักษณ์โดดเด่นอันแสดงออกถึงการมีรูปแบบศิลปะวัฒนธรรมเป็นของตนเอง เป็นที่มาของคำขวัญที่ว่า “น่าน เมืองเก่ามีชีวิต” จึงทำให้น่านได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยว ส่งผลให้บรรยากาศของเมืองในช่วงเวลากลางวันนั้นมีความคึกคักและมีชีวิตชีวา แต่ในช่วงเวลากลางคืน บรรยากาศโดยรวมของเมืองน่านค่อนข้างเงียบเหงา และอาจก่อให้เกิดความรู้สึกไม่ปลอดภัย การออกแบบแสงสว่างให้แก่อาคารสำคัญในเขตเมืองเก่าน่านจะช่วยลดข้อด้อยในด้านนี้ได้ งานวิจัยชิ้นนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนะแนวทางการออกแบบแสงสว่างให้แก่สถาปัตยกรรมสำคัญในเขตเมืองเก่าน่าน โดยเน้นที่กระบวนการออกแบบแสงสว่างและรูปแบบการติดตั้งดวงโคมที่เหมาะสมกับบริบทเมืองเก่าน่าน กรอบแนวคิดเรื่องรูปแบบการให้แสงสว่างเกิดจากการวิเคราะห์บริบททางกายภาพและบริบททางวัฒนธรรมของเมืองน่าน ข้อสรุปด้านการออกแบบคือการส่งเสริมคุณค่าและให้ความสำคัญกับความหมายและสัญลักษณ์ คติทางพุทธศาสนาที่ซ่อนอยู่ในสถาปัตยกรรมโดยใช้แสงเป็นสื่อกลาง การพัฒนาแบบร่างจัดทำโดยการสร้างภาพจำลองการให้แสงสว่างด้วยคอมพิวเตอร์ นำเสนอต่อชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องจนได้ข้อสรุปรูปแบบการให้แสงที่ชุมชนยอมรับ จากนั้นจึงได้ทำการศึกษารูปแบบการติดตั้งดวงโคมสำหรับอาคารในเขตเมืองเก่า 2 ประเภท ได้แก่ เมืองเก่าประเภทเมืองโบราณที่มีภูมิทัศน์แบบพิพิธภัณฑ์และเมืองเก่าที่มีการอยู่อาศัยสืบเนื่องมาจากในอดีต สามารถสรุปรูปแบบการติดตั้งเป็น 2 รูปแบบ ดังนี้ รูปแบบที่ 1 การติดตั้งโดยมีระยะห่างจากตัวอาคาร มีการติดตั้ง 4 วิธี ได้แก่ 1) การติดตั้งแบบฝังพื้น 2) การติดตั้งบนพื้น 3) การติดตั้งบนเสา และ 4) การติดตั้งบนอาคารข้างเคียง รูปแบบที่ 2 การติดตั้งบนตัวอาคาร ได้ทำการศึกษาโดยแยกตามองค์ประกอบสถาปัตยกรรม ซึ่งผลการศึกษารูปแบบการติดตั้งที่ได้ จะถูกนำมาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของสถาปัตยกรรมเมืองน่าน