การรับรู้ด้านสุนทรียภาพเมือง : กรณีศึกษาพื้นที่เมืองเก่าเชียงใหม่

Abstract

ศึกษาการรับรู้ด้านสุนทรียภาพเมืองของประชาชนในพื้นที่ และนักท่องเที่ยวภายในเขตพื้นที่เมืองเก่าเชียงใหม่ เพื่อนำผลการศึกษามาใช้กำหนดแนวทางในการพัฒนา และแก้ปัญหาสุนทรียภาพของเมือง ในการศึกษาแบ่งการรับรู้สุนทรียภาพเมืองออกเป็น 3 ประเภทคือ สุนทรียภาพเชิงประสาทสัมผัส สุนทรียภาพเชิงรูปทรง และสุนทรียภาพเชิงสัญลักษณ์ วิธีวัดการรับรู้สุนทรียภาพ 2 ประเภทแรกใช้เทคนิคความต่างของคำ (Semantic Differential) โดยให้กลุ่มตัวอย่างประเมินค่าสุนทรียภาพพื้นที่ตัวแทน 6 บริเวณ ภายใต้คุณลักษณะที่กำหนดขึ้นในรูปของคู่คำคุณศัพท์ ส่วนการวัดการรับรู้สุนทรียภาพเชิงสัญลักษณ์ ใช้วิธีการให้กลุ่มตัวอย่างระบุสถานที่หมายตา บริเวณที่สวยงาม บริเวณที่น่าเกลียด อาคารที่สวยงาม และอาคารที่น่าเกลียด จากการศึกษาพบว่า การรับรู้สุนทรียภาพเมืองระหว่างประชาชนในพื้นที่ และนักท่องเที่ยวมีความแตกต่างกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการรับรู้เชิงประสาทสัมผัส และเชิงรูปทรง เนื่องจากประชาชนในพื้นที่มีความคุ้นเคยกับพื้นที่ จึงแตกต่างจากนักท่องเที่ยวที่มีความสนใจ และความรู้สึกแปลกใหม่มากกว่า ทำให้การรับรู้สุนทรียภาพของนักท่องเที่ยวเป็นไปในเชิงบวก มากกว่าประชาชนในพื้นที่ นอกจากนี้ปัจจัยทางด้านเพศ อายุ การศึกษา อาชีพ และรายได้ ก็มีผลทำให้การรับรู้สุนทรียภาพเมืองแตกต่างเช่นกันพื้นที่ที่มีคุณค่าด้านสุนทรียภาพ คือ บริเวณที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และบริเวณที่มีมิติทางธรรมชาติ ได้แก่ วัดพระสิงห์ ประตูท่าแพ สวนสาธารณะหนองบวกหาด กำแพงเมืองและคูเมือง ส่วนพื้นที่ที่มีปัญหาด้านสุนทรียภาพ คือ บริเวณที่มีขยะมาก และกลุ่มอาคารสมัยใหม่ที่มีรูปแบบ หรือกิจกรรมไม่เข้ากับบรรยากาศของเมืองเก่า รวมทั้งบริเวณที่มีป้ายโฆษณามาก มาตรการแก้ปัญหาสุนทรียภาพของเมืองเก่าเชียงใหม่แบ่งเป็น 2 ด้าน คือ มาตรการเร่งด่วน ได้แก่ การรักษาความสะอาด และการปลูกต้นไม้ใหญ่บริเวณถนนสายหลัก และมาตรการในระยะยาว ได้แก่ 1) มาตรการทางผังเมืองโดยควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดิน และอัตราส่วนพื้นที่เปิดโล่ง 2) มาตรการด้านภูมิทัศน์ถนนเกี่ยวกับการจัดระเบียบอุปกรณ์ประกอบถนน การเดินสายไฟใต้ดิน การควบคุมป้ายโฆษณา การปลูกต้นไม้เพิ่มเติม การควบคุมระยะถอยร่น และการควบคุมการก่อสร้างอาคาร 3) มาตรการทางด้านระบบขนส่งเกี่ยวกับการจัดระบบสัญจรทางเท้า และระบบสัญจรทางรถยนต์