ความเปลี่ยนแปลงของโครงข่ายลำเหมืองพญาคำ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

งานวิจัยฉบับนี้เป็นการศึกษาระบบเหมืองฝายและภูมิทัศน์โดยรอบในฐานะระบบนิเวศ โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาความเป็นมา วิวัฒนาการ และบทบาทหน้าที่ของระบบเหมืองฝายโดยอ้างอิงกับทฤษฎีภูมินิเวศวิทยา การบริการเชิงนิเวศ และโครงสร้างพื้นฐานภูมินิเวศเพื่อวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลงและผลกระทบของโครงข่ายลำเหมืองพญาคำมีต่อภูมิทัศน์โดยรอบและสรุปประเด็นปัญหา นำไปสู่การศึกษาแนวความคิดเกี่ยวกับโครงสร้างพื้นฐานสีเขียวในการบรรเทาผลกระทบต่างๆ ไปจนถึงการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนาโครงข่ายลำเหมืองพญาคำในฐานะโครงสร้างพื้นฐานภูมินิเวศของเมืองเชียงใหม่ให้สอดคล้องกับบริบทของที่ตั้ง เงื่อนไขทางธรรมชาติ เศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบัน งานวิจัยนี้ดำเนินการโดยการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา วิวัฒนาการของระบบเหมืองฝาย โครงสร้าง ระบบการบริหารจัดการ รวมถึงบทบาทหน้าที่ และการบริการเชิงนิเวศของโครงข่ายลำเหมืองพญาคำที่มีต่อมนุษย์ และพื้นที่โดยรอบ ประกอบกับการศึกษาเปรียบเทียบภาพถ่ายทางอากาศปี พ.ศ.2497 และ พ.ศ.2559 เพื่อให้เห็นการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นรวมถึงลงพื้นที่สำรวจเพื่อบันทึกภาพถ่าย และสัมภาษณ์ผู้ที่อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียงแนวลำเหมืองพญาคำเพื่อให้ทราบถึงข้อมูลในเชิงประวัติศาสตร์ ความสัมพันธ์ของผู้คนที่มีต่อลำเหมืองพญาคำ และสรุปประเด็นปัญหาเพื่อเสนอแนะแนวทางในการบรรเทาปัญหา ฟื้นฟู อนุรักษ์และพัฒนาต่อไป ผลการศึกษาพบว่าการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างภูมินิเวศในพื้นที่ศึกษาแบ่งออกเป็นพื้นที่เมือง กึ่งเมือง และ ชนบท โดยการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่เมือง และพื้นที่กึ่งเมืองส่งผลให้บทบาทหน้าที่ และการบริการเชิงนิเวศของโครงข่ายลำเหมืองพญาคำเปลี่ยนแปลงไปอย่างเห็นได้ชัด ในขณะที่พื้นที่ชนบทยังคงโครงข่ายของลำเหมืองพญาคำไว้เพื่อการทำเกษตรกรรม ผลจากการศึกษาดังกล่าวนำไปสู่การศึกษาแนวทางในการฟื้นฟู พัฒนา และบรรเทาผลกระทบต่างๆ ที่เกิดขึ้น เพื่อให้โครงข่ายลำเหมืองพญาคำสามารถทำหน้าที่ในฐานะโครงสร้างพื้นฐานภูมินิเวศของเมืองเชียงใหม่อย่างสอดคล้องกับบริบท และเงื่อนไขในพื้นที่ต่างๆ ต่อไป