การเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดินในพื้นที่เมืองและผลกระทบต่อลักษณะอุทกวิทยาลุ่มน้ำ:กรณีศึกษาลุ่มน้ำกะตะ ตำบลกะรน อำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดินในพื้นที่เมือง และผลกระทบทางอุทกวิทยาลุ่มน้ำจากการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดิน ด้วยวิธีการเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดินในอดีต และปัจจุบันของพื้นที่ลุ่มน้ำกะตะ เพื่อหาแนวทางการบูรณาการทาง ภูมิสถาปัตยกรรมจากผลการศึกษาในบริบทปัจจุบัน การวิจัยนี้ใช้ซอฟต์แวร์ประยุกต์ด้านการวิเคราะห์ข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมด้วยเทคนิคการสำรวจระยะไกลเพื่อวิเคราะห์จำแนกสิ่งปกคลุมผิวดิน และใช้แบบจำลองอุทกวิทยาลุ่มน้ำขนาดเล็กในพื้นที่เมือง (WinTR-55) เพื่อประมาณการผลกระทบเบื้องต้นทางอุทกวิทยาลุ่มน้ำโดยการสร้างแบบจำลองการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดิน 2 ช่วงเวลา คือ แบบจำลองการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดิน ปี พ.ศ.2530 และ ปี พ.ศ.2559 และสร้างแบบจำลองข้อเสนอการออกแบบเมืองเพื่อลดผลกระทบทางอุทกวิทยาลุ่มน้ำจากการเพิ่มพื้นที่สีเขียวเปรียบเทียบ 2 รูปแบบ ได้แก่ การเพิ่มพื้นที่ป่าไม้ และการเพิ่มพื้นที่โล่ง เพื่อการบูรณาการทางภูมิสถาปัตยกรรมตามแนวคิดการออกแบบเมืองโดยคำนึงถึงการจัดการน้ำ ผลการศึกษาพบว่าในรอบ 30 ปี พื้นที่ลุ่มน้ำกะตะมีพื้นที่พืชพรรณลดลงจากร้อยละ 90.04 เป็น 68.65 ทำให้สัดส่วนพื้นที่ซึมน้ำได้ดีต่อพื้นที่ไม่ซึมน้ำลดลงจาก 9:1 เป็น 2:1 ส่งผลให้ปริมาณน้ำผิวดิน และอัตราการไหลสูงสุดของน้ำในลำน้ำสูงขึ้น ซึ่งจากแบบจำลองข้อเสนอการออกแบบพบว่าการเพิ่มขึ้นของพื้นที่ป่าไม้ส่งผลให้อัตราการไหลสูงสุดของน้ำในลำน้ำลดลงมากกว่าพื้นที่โล่ง และทำให้มีปริมาณน้ำท่าเกิดขึ้นน้อยกว่าเนื่องจากมีการกักเก็บน้ำฝนไว้ในชั้นดินมากกว่า ซึ่งการเพิ่มพื้นที่ป่าไม้ทำให้มีโอกาสน้อยกว่าที่น้ำจะเอ่อล้นจากลำน้ำ สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการประเมินภูมินิเวศเบื้องต้นสำหรับการวางแผนทาง ภูมิสถาปัตยกรรมได้ เช่น การควบคุมปริมาณน้ำท่าผิวดินจากการพัฒนาพื้นที่ และการประมาณการผลกระทบเบื้องต้นจากการเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมผิวดิน เป็นต้น