ข้อพิจารณาในการออกแบบสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติ

Abstract

สนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติเป็นสนามเด็กเล่นที่มีองค์ประกอบทางธรรมชาติทำหน้าที่เป็นเครื่องเล่นโดยตรง ได้แก่ บ่อน้ำ ทราย ต้นไม้ เนินดิน วัสดุธรรมชาติ สิ่งมีชีวิต มีการศึกษาพบว่าการเล่นในพื้นที่ธรรมชาติเป็นประโยชน์ต่อพัฒนาการและการเจริญเติบโตของเด็กโดยเฉพาะเด็กก่อนวัยเรียน ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และความคิด การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของพฤติกรรมการเล่นในองค์ประกอบธรรมชาติแต่ละชนิด และข้อพิจารณาการออกแบบองค์ประกอบธรรมชาติ เพื่อสร้างเป็นข้อพิจารณาในการออกแบบสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติที่นำไปใช้ได้จริง และเป็นพื้นฐานข้อมูลสำหรับผู้ที่มีความสนใจ กระบวนการวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ช่วง ช่วงแรกเป็นการศึกษาความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการเล่นในองค์ประกอบธรรมชาติด้วยการสัมภาษณ์ประสบการณ์นักวิชาการและบุคคลที่มีประสบการณ์เล่นกับพื้นที่ธรรมชาติในวัยเด็ก เพื่อให้ได้ความรู้พื้นฐานสำหรับใช้ออกแบบการเก็บข้อมูลจากกรณีศึกษาในประเทศไทย ช่วงที่ 2 เป็นการเก็บข้อมูลจากกรณีศึกษาในประเทศไทย ด้วยการสังเกตการณ์พฤติกรรมการเล่นของเด็กกับองค์ประกอบธรรมชาติ การวิเคราะห์ผังสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติ และการสัมภาษณ์บุคคลที่บริหารจัดการสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติ โดยใช้พื้นที่ศึกษาในกรุงเทพมหานคร ได้แก่ สนามเด็กเล่นโรงเรียนรุ่งอรุณ สนามเด็กเล่นโรงเรียนจิตตเมตต์ สวนสาธารณะวชิรเบญจทัศน์ และพื้นที่บางส่วนของสวนสาธารณะบึงหนองบอน ผลการศึกษาได้ข้อสรุปเพื่อนำไปใช้ออกแบบสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติ 2 ประการ ได้แก่ ประการแรกคือข้อพิจารณาในการออกแบบสนามเด็กเล่นรูปแบบธรรมชาติในบริบทประเทศไทย ได้สรุปเป็น 4 ด้าน คือด้านความปลอดภัย ด้านความสะดวกสบาย ด้านความสนุกสนาน และด้านการคำนึงถึงการดูแลรักษา ซึ่งมีรายละเอียดในแต่ละองค์ประกอบธรรมชาติ ประการที่สองคือการเลือกใช้องค์ประกอบธรรมชาติให้เหมาะกับวัตถุประสงค์ของสนามเด็กเล่น พบว่าแต่ละองค์ประกอบธรรมชาติให้ผลพฤติกรรมการเล่นแตกต่างกัน จำแนกเป็นชนิดของการเล่น ลักษณะเชิงสังคม และประโยชน์จากการเล่น ได้ผลการศึกษาว่าการเลือกใช้ต้นไม้ใหญ่ และเนินดินในการออกแบบให้ประโยชน์สูงที่สุด