ประสิทธิภาพการระบายอากาศในคลินิกวัณโรค กรณีศึกษาศูนย์บริการสาธารณสุขในกรุงเทพมหานคร

Abstract

คลินิกวัณโรคเป็นสถานที่ที่มีความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อโรคทางอากาศ จากการสำรวจพบว่าส่วนใหญ่ยังมีการระบายอากาศด้วยวิธีธรรมชาติที่ไม่เหมาะสม งานวิจัยชิ้นนี้จึงมีเป้าหมายเพื่อศึกษาแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพการระบายอากาศด้วยวิธีทางธรรมชาติในคลินิกวัณโรค โดยการจำลองการไหลของอากาศด้วยโปรแกรมพลศาสตร์ของไหล เพื่อศึกษารูปแบบการจัดพื้นที่ใช้สอย ตำแหน่งช่องเปิด การวางผังอาคาร และเมื่อมีอาคารข้างเคียงต่อประสิทธิภาพการระบายอากาศของผังคลินิกวัณโรคแบบทางเดินร่วม แบบทางเดินผสมทางเดินร่วมและเดี่ยว และแบบทางเดินเดี่ยว ในความเร็วลมภายนอก 3 ระดับที่ 0.25, 1.00, 1.75 m/s ผลการวิจัยพบว่า ส่วนใหญ่มีอัตราการแลกเปลี่ยนอากาศและอายุอากาศที่ผ่านมาตรฐานได้เมื่อมีความเร็วลมที่ 1 เมตรต่อวินาทีขึ้นไป โดยสามารถพบปัญหาเชื้อโรคไหลผ่านเจ้าหน้าที่ได้ในทุกกรณี ซึ่งผังแบบทางเดินร่วมจะมีความเสี่ยงในการติดเชื้อมากกว่าผังรูปแบบอื่น จากการทดลองปรับปรุงด้วยการจัดพื้นที่ใช้สอย พบว่าช่วยลดจำนวนตำแหน่งที่เชื้อโรคไหลผ่านพื้นที่ใช้สอยของเจ้าหน้าที่ได้และจะช่วยลดได้มากขึ้นเมื่อมีการปรับเปลี่ยนตำแหน่งช่องเปิด ซึ่งเป็นการลดอายุอากาศในผังแบบทางเดินร่วมและผังแบบผสมทางเดินร่วมและเดี่ยวได้ด้วย จากการทดลองปรับเปลี่ยนผังอาคาร พบว่าเป็นวิธีที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการระบายอากาศได้ดีที่สุด สามารถช่วยลดตำแหน่งที่เชื้อโรคไหลผ่านเจ้าหน้าที่ ลดอายุอากาศ และเพิ่มอัตราการแลกเปลี่ยนอากาศให้สามารถผ่านเกณฑ์มาตรฐานได้ในทุกกรณีเมื่อมีความเร็วลมที่ 1 เมตรต่อวินาที แต่ในกรณีที่ความเร็วลมภายนอกมีระดับต่ำ จำเป็นต้องมีการเสริมการระบายอากาศด้วยวิธีกล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่มีอาคารข้างเคียงที่ทำให้อัตราการแลกเปลี่ยนอากาศลดลง และอายุอากาศเพิ่มขึ้นอย่างมาก ดังนั้น ในการออกแบบคลินิกวัณโรค นอกจากจะคำนึงถึงการออกแบบในระดับตัวอาคารแล้ว ยังควรคำนึงถึงระดับการวางผังให้สอดคล้องกับพื้นที่โดยรอบ โดยหันอาคารด้านที่มีจำนวนช่องเปิดมากออกจากด้านที่มีอาคารข้างเคียง หรือหากอาคารข้างเคียงสร้างขึ้นมาภายหลังให้ย้ายคลินิกวัณโรคไปยังด้านที่เป็นพื้นที่เปิดโล่งเพื่อลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อโรคต่อไป