โครงข่ายกิจกรรมของแผงลอยอาหารกรณีศึกษาย่านเยาวราช

Abstract

แผงลอย เป็นรูปแบบการค้าขนาดเล็กที่อยู่คู่กับกรุงเทพมหานครเป็นระยะเวลานาน ซึ่งกิจกรรมแผงลอยก่อให้เกิดทั้งผลกระทบเชิงบวก และเชิงลบต่อเมือง ส่งผลให้ทั้งภาครัฐ และประชาชนมีความสนใจต่อปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้ภาครัฐได้ดำเนินการแก้ไขปัญหา และจัดการในหลายรูปแบบทั้งจำกัด และกำจัดหาบเร่แผงลอยออกจากพื้นที่ โดยไม่ได้คำนึงถึงบทบาทสำคัญของหาบเร่แผงลอยในด้านอื่น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแผงลอยในรูปแบบของโครงข่ายกิจกรรมในบริบทของเมือง มุ่งเน้นการศึกษาแผงลอยประเภทการค้าอาหารข้างทางบนถนนเยาวราชเป็นกรณีศึกษา โดยศึกษาความสัมพันธ์ของกิจกรรมในเชิงกระบวนการการประกอบอาหาร และสังเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อรูปแบบโครงสร้างความสัมพันธ์ มีระเบียบวิธีวิจัยเชิงประจักษ์ รวบรวมข้อมูลโดยการสำรวจกิจกรรมหาบเร่แผงลอยทุกกระบวนการ ร่วมกับการสัมภาษณ์เชิงลึก เพื่อระบุตำแหน่งของสถานที่ประกอบการ ผู้ประกอบการ และผู้ประกอบการเกี่ยวเนื่อง เพื่อทำความเข้าใจถึง ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในมิติของโครงข่ายกิจกรรม นำมาวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงกระบวนการแบ่งการวิเคราะห์เป็น 3 ด้าน ได้แก่ ด้านกายภาพ ด้านเศรษฐกิจ และด้านสังคม ผลจากการศึกษาพบว่าการค้าอาหารข้างทาง บนพื้นที่เยาวราช ประกอบด้วยกิจกรรมทางการค้าหลายกระบวนการที่กระจายอยู่ตามพื้นที่ส่วนต่างๆของเมือง และเชื่อมต่อกันอย่างเป็นระบบทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการของเมือง ดังจะเห็นได้จากการไหลของกระบวนการและสินค้าที่นำมาประกอบอาหาร(Flow of street vending activity) เห็นว่า กิจกรรมการค้าแผงลอยมีบทบาทสำคัญที่ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะบนทางเท้า แต่เชื่อมต่อกับกิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องกันในลักษณะโครงข่าย มีการเคลื่อนที่ของสินค้าในลักษณะห่วงโซ่อุปทาน จากแหล่งผลิต แหล่งเก็บ จนถึงแหล่งขายซึ่งอยู่บนทางเท้าสาธารณะที่ซ้อนทับบนพื้นที่เมือง ดังนั้นทางเดินเท้าเป็นเพียงส่วนหนึ่งของระบบทั้งหมดที่เกิดขึ้นในรูปแบบความสัมพันธ์ของกิจกรรมในเชิงกระบวนการการประกอบอาหารกับโครงข่ายของเมืองเท่านั้น ผู้วิจัยคาดหวังว่า ผลการศึกษาจะนำไปสู่ความเข้าใจปรากฎการณ์หาบเร่แผงลอยในมิติที่ครอบคลุมถึงระดับเมือง เพื่อเป็นแนวทางให้ภาครัฐ ผู้บริหาร นักวางแผนและนโยบาย นักผังเมืองสามารถนำข้อเสนอแนะไปพัฒนาเสนอแนวทางในการจัดการหาบเร่แผงลอยที่ยั่งยืนต่อไปในอนาคต