การกระจายตัวของยาฆ่าแมลงและไนเตรตในชั้นน้ำใต้ดินระดับตื้นบริเวณพื้นที่เกษตรกรรม : กรณีศึกษาตำบลหัวเรือ จังหวัดอุบลราชธานี

Abstract

ในปัจจุบันคุณภาพนํ้าใต้ดินบริเวณพื้นที่เกษตรกรรมมีโอกาสปนเปื้อนด้วยสารฆ่าแมลงและไนเตรตสูงขึ้นเนื่องจากมีการใช้สารเคมีในการทำเกษตรกรรมมากขึ้น พื้นที่ตำบลหัวเรือ อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี มีการปลูกพืชตลอดทั้งปี พืชไร่ที่ปลูกส่วนใหญ่คือ “พริกหัวเรือ” สลับกับข้าว โดยมีการนำเอานํ้าใต้ดินมาใช้ประโยชน์ในการเกษตรและนอกจากนี้เกษตรกรยังนำมาใช้ในการอุปโภคบริโภค ดังนั้นในพื้นที่ดังกล่าวน่าจะมีโอกาสเสี่ยงต่อการปนเปื้อนจากสารเคมีเกษตรสู่นํ้าใต้ดิน ในงานวิจัยนี้ได้ทำการออกภาคสนาม 4 ครั้งในช่วงเดือนกรกฎาคม 2552 ถึงมกราคม 2553 เพื่อวัดระดับของนํ้าใต้ดิน และเก็บตัวอย่างจากบ่อนํ้าใต้ดินจำนวน 10 บ่อ และทำการวิเคราะห์คุณภาพนํ้า ซึ่งได้แก่ ปริมาณของสารฆ่าแมลงประเภทออร์แกโนฟอสเฟต 18 ชนิดและไนเตรต ค่าความนำไฟฟ้าและค่าความเป็นกรดด่าง ตลอดจนจัดทำแผนที่แสดงชั้นความสูงของนํ้าใต้ดินและแผนที่แสดงการกระจายตัวของสารฆ่าแมลง ไนเตรต ค่าความนำไฟฟ้าและค่าความเป็นกรดด่างในนํ้า จากผลการสำรวจในพื้นที่พบว่าทิศทางการไหลของนํ้าใต้ดินไหลจากทิศตะวันตกเฉียงใต้ไปทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และพบว่าความสูงของระดับนํ้าใต้ดินสอดคล้องกับช่วงการตกของฝนในพื้นที่ จากการวิเคราะห์ไม่พบสารฆ่าแมลงปนเปื้อนในนํ้าใต้ดิน ทั้งนี้น่าจะเป็นผลมาจากการสลายตัวตามธรรมชาติ นอกจากนี้สารฆ่าแมลงยังอาจถูกดูดซับอยู่ในชั้นดินที่ไม่อิ่มตัวด้วยนํ้าอีกด้วย ผลจากการวิเคราะห์ปริมาณไนเตรตพบปริมาณไนเตรตมีค่า 0 - 8.2 mg/L และค่าเฉลี่ยและปริมาณไนเตรตสูงสุดเท่ากับ 2.91 และ 8.2 mg/L ตามลำดับ นอกจากนี้ความเป็นกรดด่างมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.1 ความนำไฟฟ้ามีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 158.23 μS/cm นอกจากนี้จากการหาค่าสหสัมพันธ์พบว่าปริมาณไนเตรตมีค่าสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันกับค่าความเป็นกรดด่างและค่าความนำไฟฟ้า(r >0.75) และไม่มีความสัมพันธ์กับค่าระดับนํ้าใต้ดินและความลึกจากผิวดินสู่นํ้าใต้ดิน (r <0.5)