ผลของเขื่อนภูมิพลต่อสัมประสิทธิการขาดแคลนและการเติมออกซิเจน ในแม่น้ำปิง

Abstract

การศึกษาผลของเขื่อนภูมิพลที่มีต่อค่าสัมประสิทธิ์การขาดแคลนและสัมประสิทธิ์การเติมออกซิเจนในแม่น้ำปิง ได้กระทำโดยการวิเคราะห์ลักษณะสมบัติบางประการที่สำคัญและเกี่ยวข้องกับสัมประสิทธิ์ทั้งสองค่า รวมทั้งข้อมูลอัตราการไหลของแม่น้ำปิงในช่วงที่ทำการศึกษารวม 5 สถานี ได้แก่ สถานีต้นน้ำเหนืออ่างเก็บน้ำและเขื่อนภูมิพล 2 สถานี และสถานีท้ายน้ำใต้เขื่อนภูมิพล 3 สถานี ในรอบปีที่ทำการศึกษาได้กำหนดระยะเวลาเก็บตัวอย่างน้ำ 4 ครั้ง ตามฤดูกาลและปริมาณน้ำ คือ ฤดูน้ำปานกลางในเดือนกรกฎาคมและกันยายน 2528 ฤดูน้ำมากในเดือนพฤศจิกายน 2528 และฤดูน้ำน้อยในเดือนมีนาคม 2529 ผลจากการศึกษาพบว่าน้ำในแม่น้ำปิงที่สถานีท้ายน้ำมีคุณภาพน้ำดีกว่าที่สถานีต้นน้ำ กล่าวคือเฉลี่ยแล้วค่าออกซิเจนละลายที่สถานีท้ายน้ำจะมีค่าสูงกว่าที่สถานีต้นน้ำ ค่า BOD และ Ultimate BOD ที่สถานีท้ายน้ำก็มีค่าต่ำกว่าที่สถานีต้นน้ำ สำหรับสัมประสิทธิ์การขาดแคลนออกซิเจนในแม่น้ำปิง (K₁) ทั้ง 5 สถานี อยู่ในช่วงระหว่าง 0.051 ถึง 0.14 ต่อวัน โดยมีค่า k₁ ที่สถานีท้ายน้ำต่ำกว่าที่สถานีต้นน้ำ และค่าสัมประสิทธิ์การเติมออกซิเจนในแม่น้ำปิง (k₂) อยู่ในช่วงระหว่าง 0.128 ถึง 0.42 ต่อวัน ค่า k₂ ของสถานีต้นน้ำและสถานีท้ายน้ำไม่มีความแตกต่างอย่างเห็นได้ชัดเจน คือมีค่าประมาณ 0.3 ต่อวัน จึงสามารถสรุปได้ว่าการดำเนินงานของเขื่อนภูมิพลมีผลต่อคุณภาพน้ำของแม่น้ำปิงและค่า k₁ แต่ไม่มีผลกระทบต่อค่า k₂ คือ เขื่อนปล่อยน้ำที่มีคุณภาพดีออกจากอ่างเก็บน้ำ และลดค่า k₁ ในแม่น้ำปิง เป็นการเพิ่มความสามารถในการบำบัดมลสารในแหล่งน้ำ (Self purification) ซึ่งเป็นผลดีต่อคุณภาพน้ำบริเวณท้ายน้ำ